Long Ẩn Chùa Thiên Trúc
Trần Kiêm Đoàn
Mời đọc đôi ḍng lục bát của một tu-thi-sĩ hay thi-tu-sĩ; nghĩa là một tu sĩ làm thơ:
Thiên thu gối mộng nằm say
Gác chân lên ngọn cỏ may phiêu bồng
Nắng mai nhuộm suối mây hồng
Hoa xuân hé nụ bướm ong t́m về
Em đi trẩy hội đồng quê
Gót son vẽ một đường mê luân hồi
Ngh́n thu cuộc mộng trang đời
Kiếp nhân sinh ấy là lời chung riêng
Thiền sư khép cửa am thiền
Vẫn nghe đầu gió một miền u linh
Hàn long ẩn bóng thu ḿnh
Nguyệt kia chẳng chịu để b́nh minh lên
Đó là một trích đoạn ngắn trong ḍng thơ thuần lục bát dài 300 câu làm nên thi phẩm Cát Bụi Đường Bay1 của thi sĩ Hàn Long Ẩn hay tu sĩ Thích Thiện Long.
Trong truyền thống đạo Phật, thi ca và kinh văn có một phong thái ngôn từ rất gần nhau. Những tư tưởng cao sâu, những trải nghiệm tỉnh giác, những suy niệm từ thực chứng cần được ghi dấu và chia sẻ qua phương tiện ngôn ngữ đậm tính nghệ thuật như kinh, như kệ, như thơ. Phần lớn các danh tăng Trung Hoa, Nhật Bản, Việt Nam đều có làm thơ. Thơ trong cách viết hội ư của chữ Hán c̣n có ư nghĩa là ngôn ngữ cửa thiền.
Ba mươi năm sống trong một xă hội thực dụng như Hoa Kỳ, nhưng sự cảm nhận và xúc động của tôi chưa bị phôi pha khi có cơ hội đọc “ngôn ngữ cửa thiền” của các thi sĩ làm thơ phảng phất hay ngan ngát hương trầm như Huyền Không, Nhất Hạnh, Tuệ Sỹ, Phạm Thiên Thư… Măi đến năm 2008, tôi mới đọc những vần thơ lục bát tinh chuyên mang hương vị cửa thiền của Hàn Long Ẩn.
Trong thể thơ niêm luật, thơ lục bát dễ làm nhưng khó hay. Người ta thường ví làm thơ lục bát cũng như nấu bún ḅ Huế hay mặc áo dài lụa trắng nữ sinh Đồng Khánh: Ai nấu bún ḅ Huế cũng được. Nhưng nấu được một tô bún nước vừa trong, vị vừa thanh, chất liệu vừa đơn giản mà ngon tuyệt chiêu như bún ḅ Mụ Rớt th́ lại ít người đạt được. Giới nữ ai mặc áo dài lụa trắng cũng được. Nhưng với nhân dáng thanh nhă, nét duyên e ấp, tà áo vờn một chút gió sớm sông Hương trên đường Lê Lợi dưới tàn long năo thơm xanh th́ dễ chi người nào, thời nào cũng có. Thơ lục bát dễ làm. Ai có chút hiểu biết về ghép chữ, gieo vần đều làm được. Nhưng ư thô th́ thành thơ Mụ Đội; chữ nghĩa dễ dăi th́ thành vè; niêm luật cà kê th́ thành nói lối. V́ thế, thơ lục bát thường là khung kiến vô h́nh phản chiếu bản lĩnh và tài hoa của người làm thơ.
Hàn Long Ẩn chọn lục bát trường thiên cho toàn thi phẩm Cát Bụi Đường Bay là biểu tỏ một thái độ ung dung, nhẹ nhàng bước vào nghệ thuật thi ca đầy tự tin và đam mê. Nhưng lục bát mới chỉ là mái chèo và con thuyền. Chèo lượn và thuyền trôi cũng phải tùy duyên mà cặp bến. Thơ lục bát của Hàn Long Ẩn mượt mà và đầy nhạc tính như tiếng vọng của cá nghe kinh. Nhà thơ là tu sĩ nhưng hồn thơ trôi chảy phóng khoáng, tứ thơ phiêu lăng miên man, không e dè trong một giới hạn cảm xúc hay h́nh tướng nào cả. T́nh yêu, t́nh đạo, t́nh đời… sống thực và có mặt đậm nét hay bàng bạc khắp nơi. Nhà thơ không lẫn trốn hay “diệt” bất cứ một đối tượng cảm xúc nào hiện hữu mà tha thiết nắm bắt và mỉm cười với tất cả. Rồi từ đó, hóa giải hết thảy cánh rừng trùng trùng cảm xúc đầy biên kiến, xung đột bằng năng lực tỉnh thức và niệm lực tĩnh lặng như một sự gieo mầm hay ḥa tan trong biển an ḥa của từ bi và trí tuệ. Hồn thơ vẫn lai láng. Đường tu vẫn rỡ ràng. Thơ là lời kinh; là phương tiện thiện xảo của biến pháp giới, không chấp trước, “siêu việt nhị biên”. Tùy duyên mà hóa độ.
Lật một trang trong Cát Bụi Đường Bay, tôi bắt gặp câu thơ: “Hàn long ẩn bóng thu ḿnh…” và liên tưởng ngay tới ngôi chùa Thiên Trúc2 trên đường số 7, thành phố San Jose, tiểu bang California mà nhà thơ vừa mới đặt chân đến. Phải chăng Hàn Long Ẩn muốn… đại ẩn khi về với ngôi chùa tân tạo từ một ngôi nhà cũ ở ngay giữa ḷng phố thị. Nơi đây không có núi cao, mây trắng, đồi thông mà chỉ có con người và cuộc sống đờ́ thường. Thi ca và tâm đạo có phát huy được chăng khi nhà thơ vào đời và thiền sư xuống núi?! Đời thường th́ tâm là đạo – b́nh thường tâm thị đạo – nên băn khoăn làm chi bến nọ, bờ kia. Khi hồn thơ thăng hoa và tâm bồ đề kiên cố th́ chốn lâm tuyền hay nơi phố chợ cũng đều là một suối nguồn tịch lặng an nhiên.
Ước mong Thiên Trúc sẽ sớm trở thành một chốn tu học đầy an lạc cho những người có tín tâm và nơi đàm đạo thi ca cho những người có chút duyên thơ.
Thi sĩ Hàn Long Ẩn, tu sĩ Thích Thiện Long và ngôi chùa Thiên Trúc là một hợp duyên đượm nhuần tính Phật giữa Thung Lũng Hoa Vàng3.
San Jose, ngày viếng chùa Thiên Trúc tháng 3-2010.
Trần Kiêm Đoàn
________
1 Cát Bụi Đường Bay. Thơ Hàn Long Ẩn. Tôn Giáo xuất bản năm 2009.
2 Chùa Thiên Trúc: 10833 S 7th St. San Jose, CA 95112
3 Thành phố San Jose, California c̣n được người Việt gọi tên là “Thung Lũng Hoa Vàng”