XÂY DỰNG HẠNH PHÚC GIA Đ̀NH
HT. Thích Thắng Hoan
(đăng nhiều kỳ theo báo Chánh Pháp bản giấy cho đến khi trọn tác phẩm)
(kỳ 9, tiếp theo)
3)- Khuyến Khích Và Giúp Đỡ Cha Mẹ Trong Việc Tu Tập Đạo Đức:
Đạo đức là nền tảng căn bản cho cuộc sống của con người có ư nghĩa. Con người cần đến đạo đức cũng như hoa cần đến hương sắc đúng như câu tục ngữ thường nói: “hoa thơm nhờ nhụy, người có giá trị nhờ đạo đức.” Đạo đức tự nó có từ trường móc nối và kết hợp thân thương của tất cả mọi người quy tụ về ḿnh, hỗ trợ cho ḿnh đủ sức vượt qua mọi nẻo đường cay đắng của cuộc đời, đồng thời nó c̣n là một sợi giây vô h́nh thắt chặt sinh mệnh của ḿnh trong đời này trải dài qua các đời sau trên cuộc hành tŕnh chuyển hóa thăng tiến tâm linh. Có thể khẳng định đạo đức chính là liều thuốc dưỡng sinh để bồi dưỡng tâm linh tăng cường sức sống, tạo nguồn hạnh phúc an lạc thực sự cho ḿnh.
Cha mẹ tuổi đă già cần phải tu tập để bồi dưỡng đạo đức làm hành trang cho kiếp sau trên con đường giác ngộ và giải thoát khổ đau của kiếp nhân sanh. Cũng v́ lư do đó, khi cha mẹ tu tập đạo đức hay làm những việc phước thiện để bồi dưỡng đạo đức, phận làm con hiếu hạnh phải t́m mọi cách giúp đỡ cho cha mẹ đạt được như ư nguyện và cha mẹ nếu như chưa biết tu tập đạo đức th́ hăy khuyến khích họ chuyên cần tiến tu đạo nghiệp cho đời sống nở hoa, đừng để họ lăng phí th́ giờ của khoản đời xế chiều c̣n lại.
D)- Đối Với Xă Hội:
1)- Khiêm Cung Đối Với Mọi Người:
Khiêm là khiêm tốn, nghĩa là thể hiện cử chỉ hạ ḿnh xuống ngang hàng với mọi người. Cung là cung kính, nghĩa là tỏ thái độ kính nể với mọi người. Khiêm Cung là hành động nhằm đả phá thái độ cống cao ngă mạn của con người. Người khiêm cung không phải làm mất thể diện của con người mà trái lại theo tỷ lệ nghịch c̣n đưa giá trị của con người nổi lên như ngôi sao sáng trong một bầu trời đen tối. Người khiêm cung cần phải nhận thức rơ những yếu tố quan hệ sau đây:
a)- Sự sống c̣n của chúng ta vô cùng quan hệ mật thiết với xă hội, xă hội thương yêu che chở là chúng ta sống, xă hội ghét bỏ phá hoại là chúng ta đau khổ. Thí dụ: chúng ta mở tiệm buôn bán để kiếm cơm qua ngày phải nhờ khách hàng tiêu thụ; có nhiều khách hàng thương yêu đến tiêu thụ là chúng ta sống và có nhiều khách hàng ghét bỏ không đến ủng hộ là chúng ta thất bại. Sự sống c̣n của chúng ta quan hệ mật thiết với xă hội đúng với câu Tục Ngữ: “Bà con xa không bằng lối xóm gần.”
b)- Trong xă hội, rất nhiều người có tánh hay ganh tỵ hiềm khích so đo, v.v... với những người hơn ḿnh, họ không thích những người tài năng hơn họ, giàu sang hơn họ, thông minh hơn họ v.v... Họ đă không thích những người hơn họ mà c̣n t́m mọi cách phá hoại những người họ không thích bằng những phương tiện như chụp mũ, bôi bác, vu khống, chê bai, v.v... làm sao cho những người đó măi bị thất bại trên đường đời. Đây là đặc tánh cố hữu của xă hội và theo Phật Giáo, xă hội nếu như không có những đặc tánh nói trên th́ không phải là xă hội trần gian.
Muốn cho cuộc sống của ḿnh được thuận chiều mát mái theo chiều hướng đi lên trong việc xây dựng hạnh phúc an lạc, mỗi người trong gia đ́nh cần phải thể hiện thái độ khiêm cung đối với mọi người. Thái độ khiêm cung là một trạng thái tâm lư móc nối t́nh cảm thân thương của tất cả mọi người quy tụ về ḿnh nếu như không được trọn vẹn như ư muốn nhưng cũng giảm bớt đến mức trung b́nh những mâu thuẩn nghịch biến cản trở trên bước tiến lên xây dựng hạnh phúc và nhờ đó ḿnh mới có cơ hội tạo dựng nền tảng an ổn cho cuộc sống lứa đôi.
2)- Thể Hiện Đức Hạnh Của Bậc Trượng Phu Và Thục Nữ:
Trượng Phu: Trượng là cây gậy, phu là người đàn ông; Trượng Phu nghĩa bóng ám chỉ cho người đàn ông là cột trụ của gia đ́nh. Bậc trượng phu là người đứng đắn thể hiện được bốn đức hạnh của phái nam trong những phong cách đi đứng, nói năng, cư xử đới với mọi người, nghĩa là không v́ giàu sang mà thay ḷng, không v́ thấp hèn mà đổi chí. Tứ Đức là hiếu, đễ, trung, tín.
*- Hiếu nghĩa là hết ḷng thờ kính cha mẹ;
*- Đễ nghĩa là tỏ ḷng yêu mến anh chị em;
*- Trung nghĩa là trọn đời yêu nước thương dân;
*- Tín nghĩa là quư trọng lời hứa trên hết.
Thục Nữ: Thục là hiền lành có nết na, nữ là người đàn bà; Thục Nữ là chỉ cho người đàn bà có những đức tánh hiền ḥa, nhă nhặn, thể hiện được bốn đức hạnh cao quư:
· Công: mọi việc đều phải khéo léo,
· Ngôn: ăn nói phải khôn ngoan lễ phép,
· Dung: mặt mày phải nghiêm chỉnh, ăn mặc phải vén khéo kín đáo,
· Hạnh: nết na phải đằm thắm, đoan trang, thuần hậu, hiền lương.
Riêng đôi chồng vợ ngoài sự bồi dưỡng bốn đức hạnh của bậc Trượng Phu và Thục Nữ vừa được giải thích tổng quát mà ở đây c̣n phải chú trọng đến cung cách phục sức khi tiếp xúc với xă hội bên ngoài để nói lên được giá trị cao quư của bốn đức hạnh trên. Theo luân lư và đạo đức, đôi chồng vợ muốn thể hiện bậc Trượng Phu và Thục Nữ khi tiếp xức với xă hội bên ngoài cần phải quan tâm những điểm sau đây:
a)- Khi giao tiếp với mọi người bên ngoài, chúng ta không nên ăn mặc thường phục ở nhà, nghĩa là chúng ta phải mặc sắc phục ngoại giao như theo người Việt Nam, người đàn ông phải mặc quần tây dài, áo dài tay và gài nút cổ đàng hoàng, v.v...; ngươi đàn bà phải mặc áo dài, v.v..., không nên mặc đồ ngắn hay đồ ngủ đi tiếp xúc với họ. Chúng ta ăn mặc những quần áo trong nhà, như quần ngắn, áo thun, v.v... ra ngoài tiếp xúc với mọi người có những lỗi lầm như sau:
*)- Tạo cho mọi người không thiện cảm với ḿnh, v́ chính ḿnh tỏ thái độ khinh họ thấp hèn khi tiếp xúc.
*)- Tạo cho mọi người đánh giá ḿnh thiếu học thức, thiếu văn hóa nên không biết cung cách giao tiếp.
b)- Khi giao tiếp với mọi người bên ngoài, đàn bà th́ không nên ăn mặc hở hang và nói năng lả lơi có tánh cách khêu gợi t́nh dục với người khác phái. Ăn mặc hở hang và nói năng lả lơi để tiếp xúc với mọi người có những khuyết điểm như sau:
*)- Tạo cho đối phương khinh thường ḿnh, đánh giá thấp cho ḿnh là hạng bất chánh.
*)- Tạo cho chồng dễ mất niềm tin với nhau trong khi sống chung qua cách phục sức hở hang hoặc nói năng thiếu tế nhị.
Đôi chồng vợ cần phải biết, người đàn ông th́ có bạn trai và người đàn bà th́ có bạn gái; người chồng khi ra ngoài xă hội ăn mặc không lịch sự làm cho vợ của ḿnh mất mặt với bạn gái, v́ bị những bạn gái b́nh phẩm tư cách, cũng như người vợ khi ra ngoài xă hội ăn mặc không đàng hoàng làm cho chồng của ḿnh mất mặt với bạn trai, v́ bị những bạn trai b́nh phẩm nết hạnh.
Đây là một trong những yếu tố cần phải quan tâm trong việc xây dựng hạnh phúc gia đ́nh. Món hàng có giá trị là khi món hàng đó khó kiếm và ít gặp và t́nh yêu có lư tưởng là t́nh yêu khó kiếm và ít được thấy. Như vậy đôi chồng vợ muốn được hạnh phúc bền lâu th́ lối ăn mặc và nói năng cũng cần phải cẩn thận.
3)- Loại Bỏ Những Chuyện Thị Phi Ở Đời:
Vấn đề thị phi được thấy trong quyển Niệm Phật Thập Yếu của Đại sư Thiền Tâm, trang 153 - 154 có ghi lại bài kệ Vô Tướng nơi Kinh Pháp Bảo Đàn của ngài Huệ Năng như sau:
.......................................
Muốn phá tan phiền năo
Hăy trừ tâm thị phi
Thương ghét chẳng để ḷng
Nằm thẳng đôi chân nghỉ!�
Xây dựng hạnh phúc gia đ́nh, vấn đề thị phi theo quan niệm Phật Giáo cũng là một vấn đề tai họa không kém. Người đời thường bị một thứ bệnh cũng khó trị là những chuyện xấu trong gia đ́nh không biết đóng cửa để dạy nhau, lại đi bán rao với mọi người, hoặc những chuyện xấu của người đời bên ngoài không quan hệ chút nào với gia đ́nh ḿnh lại mang vào nhà làm xáo trộn nếp sống bất an trong gia đ́nh. Thứ bệnh này của con người, đức Phật ghép vào một loại bệnh là bệnh Vọng Ngôn (một thứ trong bốn thứ Vọng Ngữ). Vọng Ngôn: nghĩa là chụp mũ, vu khống, chuyện có cho là không có, chuyện không có cho là có, chuyện phải cho là quấy, chuyện quấy cho là phải, chuyện xấu trong nhà đem khoe ngoài đường, chuyện xấu ngoài đường mang về làm xáo trộn trong gia đ́nh. Gia đ́nh muốn được hạnh phúc bền lâu, chồng vợ cần phải tu tập những điều kiện sau đây:
*)- Không nên đem những chuyện thị phi bên ngoài vào nhà b́nh phẩm. Những chuyện thị phi bên ngoài không quan hệ chút nào với gia đ́nh nếu đem vào nhà b́nh phẩm làm nếp sống gia đ́nh trở nên sóng gió vô cớ, v́ mỗi người có quan điểm khác nhau về chuyện thị phi đó; có một số gia đ́nh cũng v́ chuyện thị phi vô cớ nói trên sắp đi đến t́nh trạng chồng vợ ly dị với nhau. Cho nên luật của Phật cấm người Phật tử chân chánh tuyệt đối không nên đem những chuyện thị phi bên ngoài vào gia đ́nh vô t́nh làm xáo trộn tâm linh của họ trở nên bất an.
*)- Không nên đem những chuyện xấu trong gia đ́nh đi bán rao ra ngoài cho mọi người đều biết. Trong gia đ́nh nếu có chuyện xấu ǵ, chồng vợ nên đóng cửa để sửa đổi cho nhau, không nên nhờ người ngoài can thiệp vào sẽ làm mất thể diện cả tông môn hai họ. Nếu như chồng vợ không giải quyết cho nhau được th́ nên nhờ đến cha mẹ hai bên đứng ra ḥa giải, hoặc chồng vợ có tín ngưỡng th́ nhờ đến người lănh đạo tinh thần đứng ra ḥa giải. C̣n người ở ngoài th́ không thể nào ḥa giải được và nếu như người ḥa giải đó không được tốt th́ tạo sự ly gián khiến cho hai bên càng đổ vỡ thêm và những điều xấu trong gia đ́nh ḿnh cũng v́ họ không kín miệng cho nên mọi người ai cũng biết đến.
Tâm có ḥa thuận th́ chồng vợ mới có hạnh phúc và chuyện thị phi vừa tŕnh bày là những điều kiện khiến cho tâm của chồng vợ trở nên bất ḥa và từ đó lâu ngày nội kết sẽ đưa đến gia đ́nh mất hạnh phúc. Đôi chồng vợ muốn sống có hạnh phúc th́ phải tu tập tịnh khẩu để tránh những chuyện thị phi nói trên.
(c̣n tiếp)