XAN THAM THOÁNG KHỞI, KHỔ NĂO BÙNG LÊN
TÍN TÂM NẢY SANH, CÔNG ĐỨC THÀNH TỰU
Tịnh Minh soạn dịch
Cũng tại thành Xá-vệ, có một người Bà-la-môn vô cùng keo kiệt, ông không bao giờ cho ai vật ǵ, nên người ta gọi ông là Trùm Kiệt (Adinnapubbaka). Ông chỉ có một đứa con trai duy nhất mà ông hết ḷng yêu quư. Bấy giờ ông muốn sắm cho con ḿnh một đôi bông tai nhưng sợ tốn tiền cho thợ bạc nên ông đích thân g̣ vàng, mài giũa thành một đôi trông có vẻ láng láng cho con; cậu bé do đó có cái tên là Ma Nhĩ Hoa (Maiihakụịdali).
Khi mười sáu tuổi, cậu bé bị bịnh vàng da. Người mẹ nh́n con, xót xa nói:
- Ông ơi, con nó bịnh rồi đó. Ông nên đi mời y sĩ về chữa bịnh cho con.
- Bà sao! người chồng nói. Nếu mời y sĩ th́ phải trả công bằng gạo. Bà không hề để ư ǵ đến việc mất mát tài sản của tôi.
- Thế ông định làm ǵ bây giờ?
- Tôi sẽ t́m cách chữa trị mà không tốn hao tiền bạc.
Ông đi hỏi thăm nhiều y sĩ và được họ mách cho ông giă vỏ cây này, tán vỏ cây nọ ra làm thuốc.
Ông làm theo lời họ, nhưng bịnh t́nh của con ông ngày càng trở nên trầm trọng. Thấy con đến hồi nguy kịch, ông cho mời y sĩ tới, y sĩ nh́n cậu bé, lắc đầu nói:
- Trễ quá rồi! Rất tiếc là tôi không thể cứu được cháu. Ông bà nên mời y sĩ khác.
Thấy vị y sĩ từ chối, cáo lui, và biết con ḿnh sắp chết, ông thầm nghĩ:
- Tất cả những ai đến thăm thằng nhỏ này đều thấy hết của cải trong nhà ta, vậy là ta phải mang nó ra ngoài.
Ông đem con ra khỏi nhà và đặt nó trên một mô đất.
Sáng sớm hôm đó, Đức Thế Tôn khởi tâm đại bi, dùng Phật nhăn quán sát thế giới, xem xét những ai từng có thiện duyên công đức với vô lượng vô biên chư Phật quá khứ, và thấy ngay Ma Nhĩ Hoa đáng thương đang nằm thoi thóp trên mô đất. Động ḷng lân mẫn, Đức Thế Tôn đi đến thăm cậu. Nh́n thấy Thế Tôn, cậu mới ư thức rằng cậu đă bị người cha tệ hại vất ra khỏi nhà và trong ḷng khởi lên ư niệm:
- Vậy là ta có đủ lư do theo Phật. Cha ta quá ư bủn xỉn nên ta mới ra nông nỗi này. Ta không được lễ Phật, nghe Pháp và cúng dường Ngài; ngay cả hai tay ta cũng không c̣n đủ sức chắp lại để tỏ ḷng cung kính Ngài. Ta không làm được ǵ nữa cả. Xin dâng lên Đức Thế Tôn tấm ḷng thành kính của con.
Cậu bé trút hơi thở cuối cùng và được tái sanh làm thiên thần ở thiên giới thứ Ba mươi ba. Người cha đem thiêu xác con và ngày ngày đến g̣ thiêu khóc than kể lể:
- Con ơi, con trai duy nhứt của ta ơi, con nỡ bỏ cha đi đâu?
Để hóa độ cha ḿnh, Ma Nhĩ Hoa hiện lại thân người, rồi cũng ngày ngày đến g̣ thiêu khóc than thảm thiết. Thấy vậy người Bà-la-môn hỏi:
- Ta khóc than v́ nỗi bất hạnh của con ta, c̣n cậu v́ sao khóc than ai oán thế?
- Cháu muốn có mặt trời mặt trăng.
- Cậu ngu quá!
- Ai ngu hơn ai, người khóc than đ̣i hỏi những ǵ hiện thực, hay người khóc than đ̣i hỏi những ǵ không hiện thực?
Bấy giờ người Bà-la-môn mới nhận ra sự thật. Cậu thanh niên nói:
- Này ông Bà-la-môn, ông lắm tiền nhiều của. Ông nên đến gặp Đức Thế Tôn, đảnh lễ, cúng dường, nghe pháp và hỏi Ngài. Nói xong cậu đi mất.
Ông về nhà báo cho vợ con biết mọi việc rồi đến thẳng tu viện lễ Phật, và thưa:
- Bạch Thế Tôn, trưa nay mời Ngài cùng đại chúng đến nhà con thọ trai.
Đức Thế Tôn chấp thuận. Trưa hôm đó, được đại chúng tháp tùng, Ngài đến nhà Bà-la-môn.
Thọ trai xong, người Bà-la-môn cung kính thưa:
- Bạch Thế Tôn, có ai tái sanh thiên giới mà không cần cúng dường, đảnh lễ, nghe pháp, chay tịnh, chỉ cần một cử chỉ thành tín?
- Này Bà-la-môn, tại sao ông hỏi ta? Ma Nhĩ Hoa, con trai ông, không báo cho ông biết là cậu ấy đă tái sanh thiên giới chỉ v́ tỏ ḷng thành tín Thế Tôn?
- Hồi nào, bạch Tôn giả?
- Hôm nay ông không đến g̣ thiêu, và trong khi ông than khóc thảm thiết th́ không gặp một thanh niên khóc than ai oán?
Đức Thế Tôn kể lại đầy đủ chi tiết cuộc đối thoại giữa hai cha con và toàn bộ sự t́nh của Ma Nhĩ Hoa. Sau đó Đức Thế Tôn dạy:
- Này Bà-la-môn, không phải một trăm hay hai trăm, mà là hằng hà sa số người đă được tái sanh thiên giới chỉ v́ tỏ ḷng thành tín Thế Tôn.
Và để xoa tan sự ngờ vực của mọi người, Đức Thế Tôn gọi Thiên thần Ma Nhĩ Hoa xuất hiện trong ánh huy hoàng rực rỡ. Ngài hỏi:
- Này Ma Nhĩ Hoa, người tạo công đức ǵ mà được huy hoàng rực rỡ?
- Bạch Thế Tôn, chỉ v́ ḷng thành tín Thế Tôn.
- Chỉ v́ ḷng thành tín Thế Tôn?
- Bạch Thế Tôn, đúng vậy!
Dân chúng hân hoan cất lời tán thán:
- Kỳ diệu thay thần lực của Thế Tôn! Con trai Bà-la-môn Trùm Kiệt chỉ thành tín Thế Tôn mà được thành tựu công đức, tái sanh thiên giới, rực rỡ huy hoàng.
Cuối cùng Đức Thế Tôn dạy:
- Này các thầy Tỳ-kheo và chư vị cư sĩ, tư tưởng của chúng ta là suối nguồn của mọi hành động thiện ác, và cũng chỉ có tư tưởng của chúng ta mới kiểm soát được những hành động đó.
Ngài đọc kệ:
Tâm dẫn đầu các pháp.
Tâm là chủ, tạo tác.
Nếu nói hay hành động,
Với tâm niệm thanh tịnh,
An lạc liền theo sau,
Như bóng chẳng rời h́nh.
(PC. 2)