VỌNG TÂM TÀ Ư TIÊU PHƯỚC THIỆN
CHÁNH NIỆM TINH CẦN ĐẠT CÔNG PHU
Tịnh Minh soạn dịch
Ka-la-út, Ka-la-thứ và Ka-la-cả (Culla Kālïa, Majjhima Kāla, Mahā Kāla) là ba anh em ruột sống tại Xê-ta-vy-a (Setavya). Ka-la-út và Ka-la-cả thường đem 500 cỗ xe ngựa ra nước ngoài mua hàng về cho Ka-la-thứ bán. Bấy giờ họ đang trên đường đến Xá-vệ và dừng lại nghỉ giữa Xá-vệ với Kỳ Viên.
Một hôm, Ka-la-cả thấy rất nhiều Phật tử thuần thành cầm hoa đi lễ Phật, nghe pháp. Ông dặn người em coi chừng xe cộ và cùng theo họ đến chùa cầu kinh, thính pháp.
Hôm đó Đức Đạo Sư thuyết giảng về sự hiện hữu của khổ đau, cảnh vô thường sanh diệt của ngũ uẩn và sự mê muội đắm ch́m trong dục lạc. Cảm nhận được lẽ thăng trầm, biến dịch của kiếp người và vạn vật, ông trở về giao toàn bộ tài sản cho người em rồi đến xin Đức Thế Tôn xuất gia. Ka-la-út hết lời khuyên can anh ḿnh nhưng không được, cậu bèn sắp xếp công việc, theo anh làm Sa-môn với ư nghĩ rằng sau một thời gian cậu sẽ hoàn tục và đem anh cậu về.
Ka-la-cả tu hành rất tinh tấn. Và sau khi thọ giới Tỳ-kheo, sư tự thấy ḿnh tuổi cao sức yếu, không thể thực hành đạo nghiệp qua việc nghiên cứu kinh văn, nên xin Đức Thế Tôn tu theo pháp môn quán niệm, và thế là sư được phép đến g̣ thiêu tu tập.
Sa-môn Ka-la đến gặp Ka-li (Kàli), một phụ nữ quản lư g̣ thiêu và được bà yêu cầu:
- Bạch thầy, trong khi tu tập tại g̣ thiêu, thầy không được ngủ ban ngày, phải có nghị lực và toàn tâm toàn ư; và trong khi họ mang xác chết vất bừa nơi đây, con sẽ đặt thi hài lên giàn thiêu với đầy đủ hương hoa, lễ nghi cúng bái. Nếu thầy không ngộ đạo, con sẽ đốt rụi giàn thiêu, kéo xác ra ngoài, băm ra từng mảnh rồi vất chúng vào ngọn lửa hung tàn, đốt sạch.
- Hay thay!? Hay thay!? Thưa bà.
Nhưng nếu bà thấy thi hài nào phù hợp với mục tiêu quán niệm về sắc thân th́ xin cho biết.
- Thưa vâng, bạch thầy!
Bấy giờ có một thiếu nữ vừa qua đời, thi hài c̣n nguyên, chưa biến dạng; thân quyến mang xác cô đến g̣ thiêu với củi dầu v.v? và nhờ Ka-li thiêu xác. Họ trả tiền lệ phí rồi ra về. Trong khi cởi đồ tẩm liệm, Ka-li sững sờ thấy xác cô thiếu nữ xinh đẹp, vàng óng, liền nghĩ:
- Xác này đích thị là một chủ đề thiền quán rất phù hợp với Trưởng lăo.
Bà liền báo cho Ka-la-cả biết. Sư đến xem xét thi hài từ ḷng bàn chân đến đầu sợi tóc, rồi nói:
- Hăy ném thi thể xinh đẹp, vàng óng này vào lửa, và khi ngọn lửa phủ lấy thi hài th́ cho thầy biết. Nói xong sư trở về vị trí và tham thiền nhập định.
Khi ngọn lửa đă hừng hực lên cao, bà đến báo tin cho Trưởng lăo. Sư đến quan sát thi thể và thấy thân xác nàng như một con bê thui: chân cẳng tḥ ra, lủng lẳng; hai tay co quắp, đen nám và không c̣n một chút da nào trên trán. Trưởng lăo suy nghĩ:
- Thân h́nh này có thể đă làm cho bao người đắm đuối, quên đi chữ nghĩa thánh hiền, nay lại tới hồi suy tàn, tới kỳ hủy diệt.
Trưởng lăo trở lại am tranh, thiền quán, trực nhận ra lẽ vô thường sanh tử và an vui niết bàn.
Các pháp là vô thường,
Bản chất là sanh diệt,
Sanh diệt đoạn diệt rồi,
Tịch diệt ấy là vui.
Lời kệ vừa thoáng qua đầu óc th́ Trưởng lăo Ka-la-cả liền chứng quả A-la-hán.
Được tin Đức Thế Tôn cùng Tăng đoàn vân du giáo hóa nay đă đến thành Xê-ta-vy-a, và vào rừng Xim-xa-pa (Simsapa). Các bà vợ của Ka-la-út liền nghĩ:
- Thế là chúng ta sẽ bắt lại chồng.
Họ tổ chức lễ trai tăng, thỉnh Đức Thế Tôn và đại chúng đến thọ thực. Ka-la-út được phái đến chỉ đạo sắp xếp bàn ghế, và vừa trông thấy sư, các bà lên tiếng trêu chọc:
- Sư làm ǵ đây? Chỉ xớ rớ hả? Sư lấy quyền ǵ chỉ tay năm ngón? Ai cho phép sư khoác áo Sa-môn? Sư đến đây với mục đích ǵ?
Họ vừa trêu tức vừa ôm xé y phục của Ka-la-út, khoác lên ḿnh sư một bộ đồ màu trắng, đặt lên đầu sư một ṿng hoa, rồi xô sư ra ngoài, nói:
- Đi thỉnh Đức Thế Tôn đến đây! Tránh chỗ cho chúng tôi thiết lễ.
Không bận tâm về vấn đề y phục, Ka-la-út đến thỉnh Đức Thế Tôn chứng trai.
Khi thọ trai xong, các bà vợ của Ka-la-cả tự nghĩ:
- Các bà thê thiếp của Ka-la-út đă giành được chồng, chúng ta cũng sẽ giành được chồng.
Thế là họ cung thỉnh Đức Thế Tôn và đại chúng thọ trai ngày hôm sau. Nhưng lần này một Tỳ-kheo khác đến chỉ đạo sắp xếp bàn ghế chứ không phải Ka-la-cả nên các bà không có cơ hội gần gũi sư. Trong khi chứng trai, đại chúng mới phát hiện ra rằng Ka-la-út có hai bà, Ka-la-thứ bốn bà, và Ka-la-cả tám bà. Một số các sư thấy khó chịu, đứng dậy ra về, số khác th́ tiếp tục thọ trai, c̣n Đức Thế Tôn th́ an nhiên tự tại, dùng bữa như thường. Xong việc, các bà thưa:
- Bạch Thế Tôn, thỉnh Ngài về trước, Ka-la-cả có đôi lời cảm niệm rồi về sau.
Đức Thế Tôn mỉm cười, hồi hướng công đức rồi ra về.
Khi Ngài ra tới cổng làng, đại chúng thắc mắc nói:
- Đức Thế Tôn hôm nay thế nào ấy! Ngài làm vậy là vô t́nh hay cố ư? Hôm qua Ka-la-út đến trước, và thế là hết đời tu sĩ. Hôm nay sư khác đến th́ không sao. Bây giờ trưởng lăo Ka-la-cả ở lại, sư ấy là người đức hạnh, chân chánh, nhưng liệu họ có kết thúc cuộc đời tu hành của sư ấy không?
Nghe các sư thắc mắc, Đức Thế Tôn dừng lại, hỏi:
- Các thầy nói sao? Các thầy nghĩ là Ka-la-cả không giống như Ka-la-út chứ?
- Vâng, bạch Thế Tôn. Ka-la-út có hai bà, c̣n Ka-la-cả có tám bà. Nếu tám bà bao vây tóm gọn Ka-la-cả th́ thầy ấy sẽ ra sao, bạch Thế Tôn!
Đức Thế Tôn nói:
- Này các thầy Tỳ-kheo, đừng nói thế. Ka-la-út lúc nào cũng bận rộn, xông xáo và nghĩ đến dục lạc. Ka-la-cả th́ trái lại, không mong cầu lạc thú, tâm hồn an nhiên bất động như một núi đá kiên cố.
Ngài đọc kệ:
Ai sống theo lạc thú,
Không nhiếp hộ các căn,
Ăn uống thiếu tiết độ,
Lười biếng kém siêng năng,
Sẽ bị Ma vương kéo,
Như cây yếu gió quằn.
Ai sống quán bất tịnh,
Nhiếp hộ được các căn,
Ăn uống có tiết độ,
Thành tín và siêng năng,
Ma vương không chuyển nổi,
Như núi đá gió qua.
(PC. 7, 8)