T̀NH THƯƠNG VÀ CON NGƯỜI
DALAI LAMA
HT. Thích Trí Chơn dịch
MỤC ĐÍCH CỦA CUỘC SỐNG
Mục đích của đời sống là ǵ? Đó là câu hỏi quan trọng mà tôi nghĩ mỗi người trong chúng ta, dù trí thức hay b́nh dân, giàu nghèo sang hèn vẫn thường nghĩ tới. Theo tôi, sống ở đời ai cũng mong có được hạnh phúc. Từ khi mới lọt ḷng mẹ cho đến lúc già chết, tất cả mọi người đều mơ ước được sống cuộc đời hạnh phúc và không ai thích gặp khổ đau.
Hiện nay nhân loại sống trên trái đất này, đang phải đối đầu với một vấn đề nan giải là bằng cách nào chúng ta có thể giúp đỡ mọi người sống có hạnh phúc. Do đó, muốn chấm dứt nỗi khổ đau triền miên của kiếp người, chúng ta cần phải t́m hiểu làm sao con người có thể tạo dựng mang lại hạnh phúc cho nhau.
LÀM SAO CÓ ĐƯỢC HẠNH PHÚC?
Trước hết chúng ta nhận thấy hạnh phúc hay đau khổ đều có hai loại: thể xác và tinh thần. Trong cả hai loại này, tâm của chúng ta vẫn làm chủ, ảnh hưởng nhiều đến chúng ta. Trừ khi thân thể chúng ta bị đau ốm hoặc quá thiếu thốn, c̣n không th́ đời sống thể xác vẫn đóng vai tṛ thứ yếu trong sinh hoạt hằng ngày của chúng ta. Khi thân thể chúng ta khỏe mạnh và cuộc sống vật chất tương đối đầy đủ th́ chúng ta cảm thấy phần nào có hạnh phúc. Tuy nhiên nếu tinh thần chúng ta bị khủng hoảng, thiếu đói dù ít hay nhiều, việc nhỏ hay lớn, chúng ta liền cảm thấy rất đau khổ. Và trong lúc cuồng trí, không làm chủ được tinh thần; có thể dẫn chúng ta đến hành động tự sát, hủy hoại đời ḿnh một cách oan uổng. Do đó, tôi nghĩ việc t́m kiếm một sự sáng suốt, b́nh an nơi tâm hồn thực hết sức quan trọng. Muốn thân tâm an lạc, chúng ta cần phát triển t́nh yêu thương và ḷng từ bi.
Chúng ta nên nghĩ đến hạnh phúc của kẻ khác, đừng gây đau khổ cho bất cứ ai. Khi chúng ta ban bố t́nh thương, cứu giúp tha nhân tức là chúng ta đă tự giúp ḿnh có được chân hạnh phúc. Thực hành đức tánh khoan dung, tha thứ và mở rộng ḷng yêu thương mọi người, tức khắc tâm hồn chúng ta sẽ cảm thấy thanh tịnh và an lạc. Điều này cũng giúp chúng ta tận diệt hết mọi nỗi lo âu, bất an và phiền năo. Nó mang lại cho chúng ta sức mạnh tinh thần, ḷng tự tin để khắc phục, vượt qua những nỗi khó khăn, bất như ư mà chúng ta thường gặp phải trong cuộc đời.
Sống ở thế gian này, có ai trong chúng ta chỉ gặt hái thành công mà không thất bại, gặp toàn chuyện may chứ không có điều rủi? Trong mọi hoàn cảnh, mỗi người đều phải đối phó với những khó khăn riêng. Khi gặp gian truân nếu chúng ta không cố gắng khắc phục vượt qua, chúng ta sẽ thất bại và đâm ra tuyệt vọng, chán nản. Muốn thành công, trái lại chúng ta nên nghĩ rằng không riêng chúng ta mà tất cả mọi người trên thế gian đều gặp phải những điều bất hạnh. Nhờ ư thức được như vậy mà tâm hồn chúng ta cảm thấy vơi bớt đi phần nào niềm đau khổ, và tinh thần chúng ta trở nên vững mạnh với quyết tâm chiến thắng mọi gian lao thử thách để thành tựu sự nghiệp vẻ vang trong cuộc sống. Khi nhận thức được sự đau khổ của người khác như của chính ḿnh chúng ta sẽ cố gắng tu tập, phát triển ḷng từ bi, thương yêu giúp đỡ tất cả đồng loại thoát khỏi mọi khổ đau, và do đó tâm hồn chúng ta cảm thấy an lạc và hạnh phúc.
CHÚNG TA CẦN T̀NH THƯƠNG
Tại sao t́nh thương mang lại cho con người nguồn hạnh phúc lớn lao nhất? Lư do đơn giản v́ bản chất của chúng ta là hâm mộ, yêu chuộng t́nh thương và không thích sự ganh ghét, oán thù. Nhân loại cần đến t́nh thương để tồn tại. Con người cần sự giúp đỡ, nương tựa vào nhau để sống c̣n. Cá nhân nam hoặc nữ, dù có khả năng tài giỏi đến đâu, nếu bỏ họ một ḿnh, họ cũng không thể tự sống được. Trong bất cứ hoàn cảnh, t́nh huống nào; giàu sang phú quư hay thiếu thốn nghèo hèn, khi trẻ trung mạnh khỏe hay già nua đau ốm, con người vẫn phải sống nhờ vào sự giúp đỡ của kẻ khác.
Cho nên, tinh thần tương thân tương trợ rất cần thiết cho mọi người trong xă hội. Không những con người mà ngay cả loài vật vẫn phải sống hợp quần. Tất cả những cảnh vật ngoại giới, từ hạt bụi nhỏ bé đến quả đất to lớn chúng ta đang sống; từ sông ng̣i biển cả đến núi rừng đồng ruộng; từ đám mây trên trời đến những cành hoa trong vườn đều có sự tương quan, tương duyên với nhau. Nếu không có sự hỗ tương, liên hệ nhân quả, vạn vật sẽ không thể phát sanh hay tồn tại. V́ con người cần nương vào sự giúp đỡ của kẻ khác để sống c̣n, do đó t́nh thương là chất liệu thiết yếu cho cuộc sống của chúng ta. Và chúng ta có trách nhiệm trong hành động tạo nên hạnh phúc hoặc gây đau khổ cho mọi kẻ khác.
Chúng ta nên t́m hiểu bản chất thực sự của chúng ta là ǵ. Chúng ta không phải là sản phẩm của máy móc. Nếu chúng ta là những vật dụng máy móc th́ các đồ dùng máy móc này có thể thỏa măn mọi nhu cầu và dứt trừ được hết nỗi khổ đau của chúng ta. Bởi lẽ chúng ta không phải là những sinh vật được cấu tạo thuần túy bằng vật chất cho nên thực là điều sai lầm nếu chúng ta mong t́m hạnh phúc của ḿnh ở bên ngoài con người, mà trái lại muốn có hạnh phúc chân thật, chúng ta cần thấu hiểu nguồn gốc và bản chất đích thực về con người để chúng ta có thể khám phá ra điều mà chúng ta ước mong có được.
Chúng ta hăy tạm gát qua một bên câu hỏi quá phức tạp khó giải đáp về sự diễn tiến cũng như tạo dựng nên thế giới của chúng ta đang sống; nhưng chúng ta có thể đồng ư với nhau rằng mỗi chúng ta là chính do cha mẹ của chúng ta sinh ra. Như vậy, sở dĩ có chúng ta không phải chỉ hoàn toàn do ḷng ham muốn thỏa măn dục t́nh mà c̣n bởi cha mẹ chúng ta thực sự mong muốn có một đứa con. Nói khác, trước khi sanh con th́ cha mẹ đă ư thức rơ trách nhiệm là phải yêu thương, chăm sóc và dạy dỗ đứa con của ḿnh nên người, chứ không thể bỏ mặc để cho nó hư hỏng. Cho nên chính do t́nh thương của cha mẹ đă dẫn đến sự ra chào đời của mỗi chúng ta. Hơn nữa ngay từ lúc c̣n ở trong bào thai, chúng ta đă cần đến sự chăm sóc của người mẹ. Và theo các nhà khoa học th́ thai nhi không những chịu ảnh hưởng rất nhiều bởi thể xác mà c̣n về mặt tinh thần của bà mẹ. Nếu trong lúc mang thai, người mẹ gặp những chuyện phấn khởi vui vẻ hay lo lắng buồn phiền đều gây ảnh hưởng tốt hoặc xấu đến tinh thần của em bé sắp sinh ra sau này.
Ngay vừa lúc mới lọt ḷng, đứa trẻ cũng rất cần thiết đến t́nh thương của bà mẹ. Em bé nhờ sữa mẹ lúc ban đầu mà lớn lên. Mặc dù ngày nay có sữa bột để nuôi con, sữa mẹ vẫn là nguồn sống căn bản tự nhiên của các hài nhi. Đứa nhỏ ngậm vú mẹ lúc sơ sinh nói lên t́nh thương con thật lai láng “như nước trong nguồn chảy ra”. Nếu người mẹ không thực ḷng thương yêu con ḿnh hay nổi cơn giận dữ khi con khóc phá th́ ḍng sữa mẹ sẽ ảnh hưởng bị tắt nghẽn không chảy ra b́nh thường được. Lại nữa, cơ thể và nhất là bộ óc của em bé trong thời gian từ lúc mới sinh cho đến khi được ba hay bốn tuổi, sự chăm sóc kỷ lưỡng của bà mẹ thực hết sức quan trọng để giúp cho thân thể đứa trẻ được lớn mạnh và phát triển đầy đủ. Nếu thiếu sự chăm sóc, yêu thương và nuôi dưỡng của bà mẹ, thân thể em bé có thể chậm lớn, nhất là bộ óc của nó không thể phát triển b́nh thường được. Lư do bởi đứa trẻ rất khó lớn khôn nếu không có sự chăm sóc của người lớn, cho nên t́nh thương của mẹ là chất liệu nuôi dưỡng quan trọng nhất, sức khỏe và hạnh phúc của các trẻ em hoàn toàn tùy thuộc vào t́nh yêu thương nuôi nấng và dạy dỗ tận t́nh của các bà mẹ.
Trong xă hội Âu Mỹ ngày nay, có nhiều đứa trẻ đă lớn lên trong những gia đ́nh thiếu hạnh phúc. Một khi đứa trẻ thiếu sự chăm sóc, hướng dẫn của người lớn; và cha mẹ không biết yêu thương con cái ḿnh; kết quả là chúng cũng sẽ không bao giờ nghĩ tưởng đến cha mẹ. Từ hành động không biết chăm sóc, thương yêu cha mẹ, những đứa trẻ sau này lớn lên vào đời, chúng cũng sẽ không có ḷng thương yêu đồng loại. Thực là điều đáng buồn. Trẻ em lớn lên được cha mẹ gửi đến trường học, lúc ấy đứa trẻ cần sự giáo dục, hướng dẫn của thầy giáo. Ngoài sự dạy dỗ kiến thức phổ thông, nếu giáo sư biết rèn luyện cho học sinh có những đức tính tốt như tánh ngay thẳng, tự tin và giúp đỡ người khốn cùng v..v.. th́ các học sinh này sẽ biết ơn, kính mến và giữ một ấn tượng tốt lâu dài trong tâm hồn của ḿnh về ông thầy giáo đó. Trái lại, nếu vị giáo sư tỏ ra không hết ḷng yêu thương, chăm sóc dạy dỗ các em học sinh th́ sự mến thương t́nh cảm giữa chúng với người thầy giáo cũng chóng phai lạt.
Tương tự như thế, nếu một bệnh nhân trong nhà thương được chăm sóc hết ḷng, tận t́nh chữa trị của vị bác sĩ th́ chính t́nh thương này của ông ta sẽ là liều thuốc hữu hiệu nhất giúp cho người bệnh chóng lành, mặc dù ông không hẳn là một bác sĩ giỏi. Trái lại, cho dù một bác sĩ có tài, nhưng thiếu đạo đức, không thương yêu tận tụy khi chữa trị cho bệnh nhân, khiến người đau bịnh buồn phiền tức giận; do đó họ không thể chóng b́nh phục được. Cho nên t́nh thương, sự hết ḷng cứu chữa bênh nhân của vị thầy thuốc sẽ góp phần lớn trong việc giúp người đau bệnh chóng lành.
Trong cuộc sống giao tế hằng ngày, người ta thích nghe lời nói ḥa nhă êm dịu cho dù câu chuyện của người tŕnh bày không hay, ngược lại, một đề tài dù hấp dẫn bao nhiêu đi nữa mà người phát biểu dùng ngôn từ nặng nề, thiếu lễ độ nhă nhặn th́ chẳng ai muốn nghe. Do đó, mọi việc ở đời, từ nhỏ đến lớn; ḷng thương yêu, kính mến kẻ khác là điều căn bản tạo nên hạnh phúc cho mọi chúng ta. Gần đây, tôi gặp một nhóm khoa học gia Hoa Kỳ, họ cho biết rằng hiện nay có khoảng mười hai phần trăm dân số ở Mỹ đang mắc bệnh tâm thần. Nguyên nhân chính không phải v́ thiếu thốn vật chất mà do bởi cuộc sống giữa con người với nhau thiếu thông cảm và t́nh thương. Cho nên, như tôi đă tŕnh bày ở trên mặc dù quư vị có nhận thức rơ điều đó hay không, th́ vào lúc chúng ta ra chào đời, t́nh thương vẫn là chất liệu cần thiết như máu huyết nuôi dưỡng sự sống của chúng ta. Ngay cả t́nh thương ấy phát xuất từ nơi một con vật, hay kẻ thù của chúng ta th́ trẻ nhỏ và người lớn vẫn đều cần đến nó.
SỰ PHÁT TRIỂN T̀NH THƯƠNG
Một số người bảo t́nh thương và ḷng từ bi là những đức tính cao quư, nhưng rất khó thực hiện. Bởi lẽ thế giới ngày nay, họ lập luận cho rằng không phải là môi trường thuận lợi cho chúng phát triển. Mà bản tính con người vốn thích làm những việc ác và ḷng người chứa đầy sự thù hận và tham sân. Tôi không đồng ư như vậy.
Nhân loại xuất hiện trên quả đất hiện nay đă có từ hàng trăm ngh́n năm trước. Tôi nghĩ rằng trong khoảng thời gian này nếu tâm con người hoàn toàn độc ác hung dữ th́ dân số trên thế giới đă giảm sút. Nhưng trái lại, mặc dù xảy ra nhiều cuộc chiến tranh, ngày nay dân số toàn cầu đă tăng lên rất nhiều. Điều này chứng tỏ cho chúng ta thấy rằng ḷng từ bi và t́nh thương đă ngự trị thắng thế trên thế giới.
T́nh thương đă mang lại cho chúng ta nhiều lợi ích tinh thần và lành mạnh thể xác. Điều rơ ràng ai cũng thấy là khi tâm ḿnh an vui sẽ giúp cơ thể chúng ta khỏe mạnh. Sự giận dữ, ưu phiền dễ khiến con người sinh ốm đau. Trái lại, tâm thanh tịnh và an lạc giúp chúng ta tránh được nhiều bệnh tật. Muốn có hạnh phúc chân thật, con người cần trải ḷng yêu thương tất cả, không nuôi dưỡng tâm ganh ghét, oán thù ai. Chúng ta không chỉ nhận thức t́nh thương là đức tính tốt, cao quư mà nên thực hành phát triển nó trong cuộc sống hằng ngày.
Trước hết, chúng ta cần hiểu rơ về ư nghĩa đích thực của t́nh thương. T́nh cảm yêu thương lắm khi pha lẫn với dục t́nh và sự tham đắm. Chẳng hạn, cha mẹ thương yêu con cái là thứ t́nh cảm vị kỷ đối với người thân của ḿnh, khác hẳn với ḷng từ bi rộng lớn. Trong hôn nhân, sự đắm say t́nh dục giữa hai vợ chồng hay t́nh yêu cuồng nhiệt giữa đôi trai gái hoàn toàn không phải là thứ t́nh thương đích thực. Ḷng thương nặng tính chất đam mê ái nhiễm này khiến chúng ta thường hay mù quáng nghĩ tưởng rằng người mà ta yêu thương luôn có những đức tính tốt, nhưng đôi khi họ lại mang nhiều thói hư tật xấu.
T́nh thương nhằm mục đích ích kỷ, t́nh thương ấy khó tồn tại lâu dài và dễ tan biến khi nó không mang lại ích lợi ǵ cho con người. Cho nên t́nh thương chân chính không xây dựng trên t́nh cảm so đo toan tính lợi hại cho bản thân mà hoàn toàn đặt nền tảng trên ḷng vị tha quên ḿnh v́ hạnh phúc cho chúng sanh. Hẳn nhiên phát triển ḷng từ bi rộng lớn này không phải là điều dễ dàng. Muốn thành tựu, chúng ta cần sáng suốt nhận thức rơ các sự thực sau đây:
Tất cả chúng ta dù tốt hay xấu, giàu nghèo sang hèn, đều là con người như nhau. Ai cũng mong sống trong hạnh phúc và không thích khổ đau. Họ có quyền khắc phục, chống lại sự đau khổ để có được hạnh phúc. Khi bạn hiểu rằng mọi người đều b́nh đẳng trong ư muốn đi t́m và có quyền đạt tới hạnh phúc, tự nhiên bạn thấy có thiện cảm và gần gủi với họ. Khi tâm bạn có được t́nh thương nhân loại phổ quát, bạn sẽ thấy có trách nhiệm cần giúp đỡ kẻ khốn cùng vượt qua những khó khăn của họ.
Bạn làm việc cứu khổ này với tâm b́nh đẳng, không chọn lựa và phân biệt kẻ thân người sơ, thù hay bạn, sang trọng hay thấp hèn, khi chúng ta biết rằng là con người, họ có những niềm vui và đau khổ như chúng ta; cho nên không thể có sự kỳ thị, phân chia giữa người này với người kia mà chúng ta cần có ḷng từ bi thương xót cứu độ tất cả.
Muốn thành công trong việc phát triển ḷng từ bi, chúng ta cần phải trải qua một thời gian dài kiên nhẫn tu tập. Khi chúng ta c̣n nghĩ đến bản ngả nhỏ nhen, cái “Ta” tham lam ích kỷ, đam mê thú vui trần tục, không dám hy sinh quyền lợi cá nhân cho hạnh phúc của kẻ khác th́ rất khó để thực hành t́nh thương rộng lớn này. Mặc dù không dễ làm ngay tức khắc, điều đó không có nghĩa là chúng ta không thể bắt đầu luyện tập từ từ để dẫn đến kết quả được.
CHÚNG TA KHỞI SỰ THỰC TẬP NHƯ THẾ NÀO?
Trước hết chúng ta cần diệt trừ những trở ngại lớn lao cho sự phát triển ḷng từ bi là tâm oán thù và sân hận. Đây là hai ác tính độc hại nhất thường nằm sẵn trong tâm mọi người, nhưng chúng ta có thể kiểm soát chúng. Muốn chế ngự tâm sân hận, chúng ta không những chỉ cần có ḷng từ bi mà c̣n phải có trí tuệ và hạnh nhẫn nhục. Chúng là những phương thuốc hữu hiệu nhất có thể chửa trị, đoạn diệt ḷng sân hận nơi tâm chúng ta. Nhưng rất tiếc, nhiều người đă nhận thức sai lầm cho rằng thực hiện các đức tánh trên là dấu hiệu của yếu hèn và nhu nhược. Trái lại, tôi vẫn tin nhẫn nhục là điều rất khó làm, đ̣i hỏi nơi hành giả một ư chí dũng mănh. Bản chất của ḷng từ bi mặc dù là hiền lành mềm mỏng và dịu dàng, nhưng nó cũng là một sức mạnh.
Thêm nữa, thiếu nhẫn nhục con người sẽ sống trong t́nh trạng lo âu và bất hạnh. Do đó, khi phát khởi tâm sân hận, theo tôi, là dấu hiệu của sự yếu kém. Cho nên khi gặp chuyện bất ḥa, xung đột với ai, bạn nên cố gắng kiềm chế sự nóng giận, hết sức b́nh tĩnh, giải quyết vấn đề với ḷng từ bi để tránh sự đổ vỡ. Ngay trường hợp kẻ có tâm xấu ác muốn làm hại bạn cũng sẽ không thành công mà kết quả là họ tự chuốc lấy sự thất bại mà thôi. Cho nên muốn diệt trừ tánh vị kỷ, đố kỵ, chúng ta cần phải thực hiện ḷng từ bi để giúp cho người khác tránh được sự đau khổ do hậu quả gây nên bởi việc làm sân hận của họ. Do đó, nhờ biết thực hành hạnh nhẫn nhục mà chúng ta tránh được sự lo âu, phiền năo; có được sự an lạc và hạnh phúc.
BẠN VÀ THÙ
Nếu chúng ta chỉ nghĩ đến ḷng từ bi không thôi th́ chưa đủ, mà chúng ta cần mong gặp hoàn cảnh thuận lợi để thực hiện, phát triển t́nh thương rộng lớn đó. Và ai là người sẽ giúp chúng ta tạo cơ hội ấy? Không phải bạn mà là kẻ thù của chúng ta. Chính họ là những người đă gây khó khăn nhiều nhất cho chúng ta. Do đó, nếu muốn học hỏi, thực hành hạnh từ bi, chúng ta nên xem họ như những người bạn và là thầy của chúng ta. Muốn trải t́nh thương rộng lớn đến mọi chúng sanh, chúng ta nên thực hành đức tánh khoan dung, từ bi và hỷ xả; do đó, chúng ta cần đến các kẻ thù. Bởi vậy chúng ta hăy cảm ơn những kẻ thù v́ họ đă giúp chúng ta giữ được cái tâm thanh tịnh an lạc. Và trong nhiều trường hợp, cá nhân cũng như tập thể, khi chúng ta thay đổi hoàn cảnh sinh sống, kẻ thù có thể trở thành bạn.
Cho nên tánh nóng giận và ḷng sân hận luôn luôn là những ác tính độc hại, và trừ khi chúng ta điều phục làm chủ được cái tâm của ḿnh để diệt trừ, c̣n không th́ chúng sẽ tiếp tục gây phiền năo và ngăn chận mọi nỗ lực tu tập mang lại sự an lạc cho chúng ta. Bởi vậy, sự giận dữ và ḷng sân hận chính là kẻ thù của chúng ta. Chúng là những ác tính chúng ta cần khắc phục và loại bỏ, không chỉ nhất thời, mà phải thường xuyên liên tục trong suốt cả cuộc đời của chúng ta.
Hẳn nhiên là tất cả chúng ta ai cũng muốn có nhiều bạn. Và tôi thường hay nói đùa rằng nếu bạn ích kỷ muốn thủ lợi riêng cho ḿnh th́ bạn nên có ḷng vị tha. Bạn hăy thương yêu kẻ khác, phục vụ và giúp đỡ cho họ. Bạn cần giao hảo, vui cười và kết thân với mọi người. Được vậy th́ khi bạn gặp khó khăn, bạn sẽ có người giúp đỡ. Trái lại, nếu chúng ta không bao giờ nghĩ đến hạnh phúc của kẻ khác th́ về lâu dài, chúng ta sẽ bị mất mát và thua lỗ. Không bao giờ những sự căi vả, giận dữ, tranh chấp và đố kỵ có thể mang lại t́nh bạn thân hữu giữa con người. Mà chỉ có ḷng khoan dung, tha thứ và hỷ xả mới giúp chúng ta kết thân, gần gũi và thương yêu nhau.
Trong xă hội vật chất ngày nay, nếu chúng ta có tiền và quyền lực, chúng ta sẽ có nhiều bạn. Nhưng chúng không phải là bạn chân thật mà là bạn của tiền bạc và thế lực của chúng ta. Khi chúng ta nghèo khổ, mất hết địa vị uy quyền, những người bạn đó sẽ bỏ rơi chúng ta. Trong cuộc sống, nếu không có biến cố hay tai nạn ǵ xảy ra, con người thường nghĩ rằng ḿnh có thể tự lo được, không cần đến ai; nhưng khi hữu sự gặp khó khăn, thiếu thốn hay bệnh tật, con người cảm thấy cô đơn và cần phải nhờ đến sự giúp đỡ của kẻ khác. Do đó, để chuẩn bị cho giờ phút lâm nguy ngặt nghèo sẽ có người chăm sóc giúp đỡ cho ḿnh th́ ngay hôm nay, chúng ta nên kết bạn thân, đối xử tốt và có ḷng vị tha, cứu giúp mọi người.
Đôi lúc, người ta cười chế nhạo khi nghe tôi nói tôi muốn có nhiều bạn thân hơn, và tôi yêu nụ cười của thiên hạ. Cho nên tôi phải biết nghệ thuật sống cách nào để có thêm bạn bớt thù và làm sao tôi có thể giữ măi nụ cười trên môi khi tiếp xúc với mọi người, đặc biệt là nụ cười hỷ xả của t́nh thương. Trong cuộc sống giao tiếp hằng ngày, chúng ta bắt gặp nhiều nụ cười khác nhau của thiên hạ: có nụ cười chua chát, giả dối hay xă giao. Đôi khi nụ cười bày tỏ sự bất măn, gây nên nghi ngờ hay sợ hăi cho kẻ khác. Tuy nhiên cũng có những nụ cười mang lại niềm vui của sự an lạc và giải thoát: đó là nụ cười từ bi hỷ xả của chư Phật và Bồ Tát. Đây là những nụ cười mà chúng ta nên cố gắng thực hiện để mang lại hạnh phúc cho mọi người.
T̀NH THƯƠNG VÀ THẾ GIỚI
V́ chúng ta cần chia xẻ t́nh thương với tất cả mọi người, cho nên bất cứ ai chúng ta gặp, dù trong hoàn cảnh nào chúng ta đều xem như những bậc cha mẹ và anh chị hay em của chúng ta. Chúng ta không quan tâm về khuôn mặt của họ là mới hay cũ; lạ hay quen, họ mặc y phục như thế nào, đẹp hoặc xấu, rẻ hay đắt tiền; và tánh t́nh của họ ra sao, hiền lành hay dữ tợn, chúng ta vẫn thấy không có ǵ sai khác giữa họ và chúng ta. Thật là điều sai lầm khi chúng ta có óc kỳ thị, phân biệt giữa chúng ta với mọi người; hoặc giữa người này với người kia, v́ như đức Phật đă dạy rằng tất cả mọi người chúng ta đều có Phật tánh, hay khả năng thành Phật giống nhau.
Sau hết, toàn thể nhân loại là một và quả đất nhỏ chúng ta đang sống là ngôi nhà chung của chúng ta. Nếu chúng ta muốn bảo vệ căn nhà nhân loại này, mỗi chúng ta cần thực hiện t́nh yêu thương con người trên toàn thế giới. Được vậy, chúng ta mới có thể diệt trừ hết ḷng tham, tánh vị kỷ nơi con người, nguồn gốc gây ra mọi khổ đau cho nhân loại qua những cuộc xung đột, xâm lăng và chiến tranh v́ quyền lợi của con người. Nếu các bạn có một tấm ḷng thành thực và rộng mở, chẳng bao giờ gây oán thù với ai th́ tâm bạn sẽ b́nh an không lo sợ bất cứ người nào làm hại đến ḿnh.
Tôi tin rằng mọi người sống trong xă hội, cho dù ở phạm vi gia đ́nh, bộ tộc, quốc gia hay quốc tế, ch́a khóa hay bí quyết mang lại cho thế giới con người có đời sống tốt đẹp, an lạc và hạnh phúc hơn hiện nay, là sự áp dụng, thực hành và phát triển của t́nh thương. Chúng ta không cần phải theo một tôn giáo, ư thức hệ hay chủ thuyết chính trị nào; điều căn bản là chúng ta nên tu tập và thực hành các tánh thiện nơi mỗi con người chúng ta. Tôi thường cố gắng đối xử với bất cứ người nào tôi mới gặp họ lần đầu tiên đều giống như một người bạn cũ tâm t́nh thân quen. Điều này đă mang lại cho tôi một nguồn hạnh phúc vô biên. Đó là sự thực hành đức tánh từ bi hỷ xả của đức Phật.