VIỆC “HƯỚNG NGHIỆP”
CHO TUỔI TRẺ PHẬT GIÁO
Tâm Minh Vương Thúy Nga
Kính thưa quư vị và các bạn,
Có nhiều từ nghe rất b́nh dân, phổ biến, thường ở trên cửa miệng của mọi người nhưng ư nghĩa, tác dụng, cách biểu hiện, v.v... của chúng thật rất khác xa nhau đối với mỗi người trong chúng ta. Xin lấy một ví dụ nhỏ: Chữ “thành công”. Thành công là ǵ? - Là có một cuộc sống hạnh phúc. Thế nào là hạnh phúc? - Là có một cuộc sống giàu sang, danh vọng, vợ đẹp con ngoan. Có chắc không? - Là có sự nghiệp vững vàng, học hành giỏi giang, v.v... Phải vậy không? - Là giàu có, muốn ǵ được nấy, tận hưởng đầy đủ mọi thú dục lạc trên đời. Chưa chắc!
Nhiều bậc làm cha mẹ muốn hướng dẫn con cái đi theo con đường của ḿnh và bị thất vọng v́ đứa con không có hứng thú trong ngành nghề đó; nhiều người khác muốn con trở thành bác sĩ kỹ sư, hay cầu kỳ hơn, con đă có bằng kỹ sư rồi, không chịu, bảo phải vào trường Y khoa học lại để ra trường với văn bằng bác sĩ, v.v... Thật là chuyện khó tin nhưng vẫn có thật 100%. Do vậy, việc “hướng nghiệp” cho tuổi trẻ nói chung, cho con em chúng ta nói riêng, cho các em đoàn sinh GĐPT… không phải là chuyện dễ. Nhiều phụ huynh đoàn sinh (trong GĐPT) bảo rằng ḿnh không biết ǵ cả, xin nhờ các anh chị huynh trưởng chỉ vẽ cho các em! Sự tin tưởng này vừa là niềm tự hào, vừa là nỗi lo của hàng huynh trưởng ngành Thanh, ngành Thiếu.
Xin mời quư vị và các bạn theo dơi cuộc hội thoại của các huynh trưởng trẻ GĐPT quen thuộc A, B, C bàn về vấn đề này - một trong những vấn đề lớn làm họ ưu tư, thao thức... cũng là vấn đề muôn thuở trong việc giáo dục Thanh Thiếu Niên sống đúng theo tinh thần Phật giáo.
A: Chào các bạn, hôm nay các bạn định nói về việc hướng dẫn các em tự chọn cho ḿnh hướng đi trong tương lai phải không?
B: Không dám bàn to tát như vậy đâu bạn! Chỉ là giúp các em giải đáp những thắc mắc trước “ngưỡng cửa cuộc đời”!
C: Coi như chúng ta là những người đi trước, chỉ cho các em những kinh nghiệm bản thân của chúng ta về chọn ngành học, chọn trường, v.v... mà thôi!
A: Ḿnh th́ nghĩ rằng căn bản là ḿnh phải xác định những thứ hạnh phúc, thành công… theo định nghĩa riêng của từng người, rồi sau đó mới hướng dẫn họ được chứ!
B: Đúng vậy! Ḿnh là huynh trưởng GĐPT, ḿnh theo đạo Phật, ḿnh học Phật pháp và hướng dẫn các em học Phật, cho nên quan điểm về thành công, hạnh phúc, v.v... ít nhiều cũng thấm nhuần nhân sinh quan và vũ trụ quan Phật giáo chứ hả?
C: Tất nhiên rồi, nhưng các bạn hăy nói “thấp thấp” một chút có được không? Cái ǵ mà nhân sinh quan, vũ trụ quan Phật giáo ở đây?
A: Nói dễ hiểu hơn th́ thành công theo các bạn là ǵ và ḿnh muốn hướng các em ḿnh theo hướng ấy phải không?
B: Phải rồi! Mục đích của ḿnh là làm sao để các em sống hạnh phúc theo tinh thần Phật giáo chứ không phải sống đắm ch́m trong ngũ dục.
C: Ḿnh thường nghe nói ngũ dục nhưng không rơ lắm, ngũ dục là ǵ?
A: Ngũ dục là năm thú vui của thế gian, nghĩa là thích sắc đẹp (sắc dục), thích nghe đàn ca múa hát, nghe khen, nghe tâng bốc, nghe nịnh hót (thanh dục) thích ngửi các mùi thơm, nước hoa, v.v... (hương dục) thích ăn ngon (vị dục), thân thể thích được tiếp xúc với lụa là gấm vóc, với những cảm xúc êm ái, mịn màng, v.v… (xúc dục)
B: Năm thứ dục lạc đó có thể làm ḷng ḿnh bị say đắm; ai vượt qua được ngũ dục là cũng giỏi lắm rồi đó nha! Ví dụ mắt tiếp xúc với sắc, tai tiếp xúc với âm thanh, v.v... mà đức Phật có dạy “mắt là biển lớn, ngươi phải vượt qua”, nghĩa là mắt thấy sắc đẹp ḿnh thích nhưng ḿnh phải cảnh tỉnh tâm ḿnh, phải canh chừng nó để nó đừng phạm lỗi v́ tham đắm quá mức.
C: Ḿnh chưa hiểu đó nha! Có phải bạn muốn nói v́ ham mê tửu sắc nên có thể phạm lỗi hay không?
A: Bạn nói “tửu” là có rượu nữa; đây chỉ là sắc, sắc là đối tượng của mắt, mắt nh́n thấy đẹp nhưng đừng khởi tâm chiếm đoạt chẳng hạn, là được rồi!
B: Cũng vậy, tai nghe âm thanh nhưng đừng nghe khen th́ mừng, đến nỗi quên cảnh giác, bị lợi dụng làm chuyện xấu chẳng hạn; nghe chê th́ hờn giận, trả thù, v.v... Tất cả những cái đó nếu bạn vượt qua được th́ coi như bạn đă vượt qua hai cái biển lớn (mắt và tai) rồi.
C: Ḿnh hiểu rồi! Vậy theo các bạn một cuộc đời như thế nào mới được gọi là “thành công”?
A: Thành công mà phụ thuộc vào ngũ dục th́ ḿnh không cho là thành công; theo ḿnh một cuộc đời gọi là thành công phải có ba yếu tố: an lạc cho ḿnh, an lạc cho người chung quanh và không ngừng làm các việc phước thiện.
B: Ḿnh cũng đồng ư với bạn, nếu ḿnh có sự nghiệp, công danh, tiền bạc nhưng làm khổ cha mẹ, vợ, chồng, con cái, anh chị em, bạn bè, cḥm xóm, v.v... hay không tốt với những người ấy th́ phần nào đă thất bại.
C: Ḿnh nghĩ gần hơn các bạn, ḿnh nghĩ rằng một cuộc đời thành công là một cuộc đời có an lạc, về bản thân th́ có tu học, với tha nhân th́ biết giúp đỡ mọi người bằng các phương pháp bố thí (tài thí, pháp thí và vô úy thí).
A: Nói như vậy cũng đúng thôi. Tóm lại, chúng ta đă đồng ư thế nào là “hạnh phúc” và thế nào là “thành công” rồi chứ ǵ! Vậy chúng ta hướng các em về mục đích đó.
B: Đúng vậy, nhưng đó là ư kiến của chúng ta, c̣n các em có đồng ư hay không, lại là chuyện khác!
C: Phải! Phải! Ḿnh nói đây là nói đến cái chung, c̣n những em cá biệt th́ không thể nói được; ngay cả cha mẹ các em cũng không biết ư thích của các em là cái ǵ nữa mà!
A: Ngoài ra, tương lai đâu có ai đoán trước được? Các bạn có nhận thấy không? Có nhiều em rất thông minh, học rất giỏi, nhưng ra đời lại không thành công, có khi gặp phải người chồng, người vợ “oan gia” sao đó, làm cho đời các em trở nên thê thảm không ai có thể nghĩ ra được các em lại xui đến vậy!
B: Bởi vậy, trong phạm vi nhỏ hẹp của chúng ta, những người huynh trưởng GĐPT, có bổn phận đưa đạo vào đời sống b́nh thường làm cho cuộc sống tốt đẹp hơn, gần nhất là áp dụng vào bản thân ḿnh, gia đ́nh ḿnh và các em đoàn sinh của ḿnh.
C: Thật ra chúng ḿnh chỉ gần các em mỗi tuần có một ngày thôi, c̣n 6 ngày kia là gia đ́nh, học đường, xă hội... nghĩa là c̣n nhiều vai tṛ ảnh hưởng của thầy cô giáo, bạn bè, hàng xóm láng giềng nữa!
A: Chứ sao! Đó là chưa nói đến những vị minh triết của thời đại, hiện tại như đức Đạt-lai Lạt-ma thứ 14 của Tậy Tạng, thầy Nhất Hạnh của Việt Nam, và nhiều thiền sư khác, quá khứ như thánh Gandhi, thiền sư Bankei… mà tư tưởng và hành động thực tiễn cũng như những lời dạy của họ đă ảnh hưởng tốt rất nhiều đến lương tâm con người và thời đại.
B: Chuyện hướng dẫn các em về nghề nghiệp là chuyện nhỏ, và không phải là chuyên môn của chúng ta, đó là việc của những nhà tư vấn (counselor) ở các trường Đại học mà các em sẽ ghi tên vào, chuyện của chúng ta là làm sao gieo hạt giống Bồ-đề vào tâm các em để sau này hạt giống đó sẽ điều khiển các em sống theo tinh thần Phật giáo mà chúng ta có bổn phận duy tŕ dài lâu để đem lại hạnh phúc cho bản thân và người chung quanh.
C: Bạn nói thật là siêu quá! Làm sao ḿnh gieo hạt giống Bồ-đề vào tâm các em được?
A: Bạn B nói không sai. Đó là lời dạy của quư Thầy cố vấn giáo hạnh của chúng ta trao truyền cho chúng ta đấy chứ, bạn quên rồi sao? Quư Thầy nói kinh Hoa Nghiêm dạy rằng: Bất cứ Phật sự nào mà không phát xuất từ tâm Bồ-đề th́ đó chỉ là ma sự!
B: Phải rồi! Ví dụ như chúng ta đi cứu trợ - đó là một việc Phật sự chứ ǵ? Nhưng nếu chúng ta mỗi người một ư, không ai tôn trọng ư kiến của ai, rồi sinh ra căi vả, tranh luận, lời qua tiếng lại, v.v... Đó không phải là ma sự hay sao?
C: À, ḿnh hiểu rồi! Nhưng ḿnh lại quên mất định nghĩa tâm Bồ-đề, các bạn nhắc lại cho ḿnh đi!
A: Tâm Bồ-đề là tâm “thượng cầu hạ hóa” có nghĩa là trên th́ cầu Phật đạo, dưới th́ giáo hóa chúng sanh.
B: Nói ngắn gọn và với vai tṛ huynh trưởng GĐPT của chúng ḿnh, là trên th́ học Phật pháp, dưới th́ dạy Phật pháp cho các em; dạy các em làm tất cả những việc thiện, tránh tất cả các việc ác, luôn giúp đỡ mọi người, thương yêu mọi loài.
C: Chỉ vậy thôi hả?
A: Chỉ vậy nhưng bạn làm cả đời không hết việc và chưa chắc hết kiếp này đă xong việc đó nha!
B: Thật đó! Bạn thử nghĩ xem mỗi ngày bạn làm được bao nhiêu việc thiện, giúp đỡ được mấy người? Đó là chưa nói “thương yêu mọi loài”, kéo theo rất nhiều việc khác mà có thể chúng ta làm không nổi!
C: Đúng vậy, châm ngôn “sáng cho người một niềm vui, chiều giúp người bớt khổ” ḿnh thấy đă khó khăn rồi!
A: Thấy chưa? V́ vậy, có lần một em Oanh Vũ hỏi: điều luật của em là “thương người và loài vật” mà nhà em ăn cá hoài, có sao không anh? Ḿnh thật khó trả lời!
B: Đúng vậy, có nhiều người vào chợ c̣n mua “cá sống đang bơi lội trong hồ” về ăn nữa.
C: Các bạn lại nói lạc đề rồi. Ḿnh xin trở lại nha! Như vậy, việc đem đạo Phật nhập thế chúng ḿnh đă làm từ lâu rồi phải không?
A: Phải! Phải! GĐPT nói riêng và Phật giáo nói chung đă đem đạo Phật vào đời bằng những việc làm từ thiện, những bệnh viện, y viện, dưỡng đường, Tuệ Tĩnh đường, ở trong nước, mục đích cứu tế đồng bào bệnh tật già yếu không nơi nương tựa… đă lâu rồi; ở hải ngọai nói chung, Hoa Kỳ nói riêng, có nhiều bệnh viện chữa bệnh bằng Thiền Phật giáo nữa.
B: Ngoài ra, có nhiều huynh trưởng đă đi theo chư vị Ḥa thượng, Thượng tọa, Đại đức... vào những nhà tù để thăm viếng, an ủi, nói Pháp cho những tù nhân chung thân hay sắp bị tử h́nh, nghe nói có nhiều tù nhân tỏ ra xúc động mạnh, và c̣n muốn gặp lại quư Thầy lần nữa.
C: Nhưng cách làm này c̣n tùy thuộc vào mỗi quốc gia nữa phải không các bạn?
A: Phải rồi!
A: Buổi nói chuyện hôm nay tạm đủ, các bạn thấy chúng ta chấm dứt được chưa?
C: Được rồi, xin cảm ơn và tạm biệt các bạn. Hẹn lần sau nha!
A và B: Tạm biệt! Tạm biệt!