Làm thế nào để tuổi trẻ
đến với Đạo Phật
Tâm Tường – Lê-đ́nh-Cát
Từ cổ chí kim, qua văn chương, âm nhạc, hội họa; tất cả những nguồn cảm hứng của người cầm bút đều hướng về nét trẻ đẹp, đều ví những thi, họa phẩm của ḿnh với tuổi trẻ, đều khơi những nguồn cảm hứng của ḿnh qua tuổi trẻ; v́ tuổi trẻ là nguồn sinh lực, là sự sống và niềm tin, hy vọng của con người, là mùa xuân của cuộc đời. Tuổi trẻ là rường cột của xă hội, là tương lai của đất nước, là sức sống của mọi sinh hoạt trong xă-hội; ở đâu có tuổi trẻ là h́nh như ở đó mọi sự sinh hoạt được trẻ trung hóa, và tất cả những sự khó khăn cũng sẽ được giải quyết một cách nhanh lẹ.
Vậy muốn cho tuổi trẻ có được sự yên tâm vững vàng trên đường học vấn, có niềm tự tin để làm hành trang bước chân vào đời, khỏi phải ngỡ ngàng, hụt hẫng, bổn phận của bậc phụ huynh là phải làm thế nào để cho con, em chúng ta những chàng, nàng tuổi trẻ có một hướng đi, một lối sống lành mạnh, một cái nh́n xác thực và một sự nhận thức đúng đắn về những sự việc và con người mà các bạn trẻ đang tiếp cận hàng ngày.
Riêng tuổi trẻ Việt-Nam th́ càng khó khăn hơn, v́ những con em chúng ta qua đây, nơi xứ lạ, quê người, tất cả mọi thứ mọi vật đều mới, đều lạ; không riêng ǵ những con em chúng ta mà chính chúng ta là những bậc làm cha, mẹ cũng đang ở trong một trạng thái phân vân giữa hai nền văn-hóa Á-Âu. Đôi lúc chúng ta thật khó khăn, trong mọi vấn đề xử thế và rồi chúng ta cũng phải suy nghĩ nhiều và nhiều lắm; v́ không biết phải làm thế nào để dạy bảo con em chúng ta - những đứa trẻ đang và sẽ trưởng thành ở đây (quê hương thứ nhất của chúng, mà là quê hương thứ hai của chúng ta), khỏi phải bị đồng hóa cũng như khỏi phải bị mang tiếng là chính chúng ta đă quá xưa cũ, quá lỗi thời). Chúng ta phân vân cũng phải v́ theo quan niệm sống của thế hệ chúng ta th́ chúng ta sợ con cháu sẽ bị đồng hóa rồi sẽ quên hết cội nguồn, phần th́ chúng ta cũng muốn để cho con em chúng ta phải hội nhập thật sự vào nguồn sống thực của xă hội mới để chúng có cơ hội học hỏi những cái mới lạ, và nhất là sự văn minh của xứ sở mà ta đang sống. Thực tế ai cũng thấy là sự học đ̣i của con em chúng ta nhiều lúc cũng đi ra ngoài ṿng tay êm ấm, thân thương và ra ngoài sự kiểm soát của chúng ta. Đó chính là một điều nan giải, là sự lo âu của chúng ta. Vậy th́ chúng ta những bậc làm cha mẹ phải tính làm sao đây? Một câu hỏi thật rát khó mà trả lời. Đó chính là điều suy tư là sự trăn trở lớn lao đối với chúng ta những bậc làm cha mẹ trẻ đang ngày đêm lo lắng cho những đứa con của ḿnh đang ở vào độ tuổi “teneger” ở ngay xứ người.
Vậy muốn tránh cho con em chúng ta khỏi phải bị sa ngă, cám dỗ vào những giải trí thiếu lành mạnh, cũng như để tránh bớt cho con trẻ những cơ hội gặp gỡ, gần gũi những bạn bè không tốt th́ cha mẹ cần phải tạo cho con, cho tuổi trẻ cuả chúng có một lối sống lành mạnh, một hướng đi đúng và một quan niệm sống biết hướng thiện về tinh thần, muốn được như vậy th́ chúng ta phải làm sao, và bằng cách nào? Theo thiển ư của người viết bài nầy, Đạo Phật chính là nơi chốn mà quư bậc làm cha mẹ nên cho con em ḿnh t́m đến và nương tựa vào. Đạo Phật không chỉ là một tổ chức tôn giáo mà c̣n là nơi chốn để cho các bậc cha mẹ, các vị phụ-huynh đặt niềm tin, và gởi gấm con em ḿnh và cũng có thể t́m cho con em ḿnh một hướng đi, một lối sống rất an toàn và hoàn thiện, cả tinh thần lẫn thể chất chứ chúng ta không phải nhọc công đi t́m đâu xa một chỗ đứng cho tuổi trẻ; v́ đă từ lâu tuổi trẻ vẫn ở trong ḷng của Đạo Phật.
Tuy nhiên không phải v́ vậy mà các bậc làm cha mẹ chỉ cho con em đi theo ḿnh đến chùa vào những ngày lễ, vía, hội hè có tính cách Phật-Giáo rồi cứ nghĩ như vậy là đủ. Thưa quư vị nếu có những ai đang nghĩ như vậy th́ thật hời hợt; mà trái lại muốn cho tuổi trẻ đến gần và hiểu được Đạo Phật th́ chúng ta, những bậc làm cha mẹ, phải thường xuyên khuyên bảo, hoặc có thể tạo điều kiện để làm sao cho con em chúng ta ngoài việc đến chùa trong những ngày lể, vía, hội hè của Phật-Giáo, c̣n phải t́m cách để cho chúng gần những vị Tăng, Ni, những bậc thiện trí thức của Phật-Giáo để cho chúng được nghe pháp, được học hỏi và thấu hiểu những bài học và gương sống thực tiễn mà đấng từ phụ đă để lại, và qua những lời giảng dạy uyên thâm của những vị đó. (Sở dỉ ở đây tôi không muốn dung hai chữ “giáo-lư” v́ với đầu óc non dại ngây thơ của tuổi trẻ và nhất là đôi lúc các em không hiểu thấu đáo được những ư nghĩa sâu sắc của tiếng Việt nên tuổi trẻ có thể bị hiểu lấm giáo-lư là giáo điều để ràng buộc tuổi trẻ phải đi vào một khuôn mẫu cứng nhắc, mà tuổi trẻ th́ không bao giờ muốn như vậy). Tôi đồng ư với một số ư kiến của quư vị phụ-huynh là tuổi trẻ lớn lên ở xứ nầy khôn và khó bảo v́ vậy chúng ta không nên ép buộc mà trái lại chúng ta chỉ nên khuyên bảo, và cố đưa ra những lư do chính đáng để hầu thuyết phục chúng. Đến đây tôi lại nhớ câu châm ngôn của Wilde đă nói: “Người già tin tất cả mọi thứ, người trung niên nghi ngờ tất cả mọi thứ, người trẻ biết tất cả mọi thứ”. Đúng, tuổi trẻ hiểu biết hết mọi thứ, vậy th́ hăy để cho tuổi trẻ t́m hiểu, và chúng ta chỉ là người hướng dẫn, khuyến khích; v́ những sự hướng dẫn đúng đắn, những lời khuyến khích ân cần thêm vào những hiểu biết của chính chúng ta trong lănh vực Đạo Phật sẽ tạo thêm niềm tin cho con em nơi chúng ta hơn; hoặc tốt hơn hết, như tôi đă nêu ở trên, là khuyến khích con em chúng ta là những bạn trẻ hăy siêng năng đi chùa trong những ngày lễ hội của Phật-Giáo, hoặc thường xuyên tham dự những buổi thuyết giảng của các vỉ Chân-Sư để học hỏi và hiểu biết thêm về sự vị tha, ḷng từ bi, hỷ xả của Đức-Phật và sự tĩnh tâm thanh thản của người Phật-tử. Đó là việc cần thiết, nên làm quư vị ạ.
Tuổi trẻ phải được cha mẹ d́u dắt từng bước, giảng dạy từng lời để dần dà mới hiểu rơ, mới thấm nhuần được đại nguyện của chư Phật, cho các em thấu hiểu và nhận thức được sao là ái-ngữ, lợi-hành, những hạnh bố thí, ḷng từ bi rộng lớn của chư Phật, chư Bồ tát và những vị cao Tăng hiện đang là những vị sứ giả đă và đang đưa giáo lư của Phật-Giáo vào với nhân thế (nhập thế) hầu đưa Đạo vào Đời. Để cho tuổi trẻ thấy và hiểu được rằng qua giáo-lư của Đạo-Phật tất cả ḷng Người, ḷng Đời, Phật-pháp Đạo Phật không phân biệt cao-thấp, sang-hèn, giàu-nghèo; cũng không có thù hận mà chỉ có ḷng Nhân. từ bi, hỷ xả và lợi tha. Với những nhân tố trên mới có thể hoán cải được ḷng người và từ đó sẻ biến cải để tâm con người thôi không c̣n vọng tưởng, vị kỷ, và con người sẽ trở nên vị tha, hướng thiện.
Tuổi trẻ tốt hay xấu; hư hay nên, sáng suốt hay mù quáng, thành công hay thất bại trên đường đời một phần lớn là do gia đ́nh, mà gia đ́nh tức là các bậc làm cha mẹ, các vị phụ huynh chứ không ai hơn được nữa. Vậy th́ chúng ta những bậc làm cha mẹ đừng đừng bao giờ đổ thừa cho hoàn cảnh, cho xă-hội; mà chúng ta phải tự vấn lại chính ḿnh, tự xét lại xem thử chúng ta đă làm tṛn bổn phận và có chu toàn được trách nhiệm của ḿnh với tuổi trẻ, với con em của chúng ta chưa. (Đến đây kẻ viết bài nầy cũng xin nghiêng ḿnh thành thật xin lỗi một số bậc cha mẹ, phụ huynh nếu đoạn kế tiếp đây có ǵ không phải và cũng v́ có thiện ư để làm sáng tỏ bài viết nên đôi khi những lời lẽ được viết lên đă làm phật ḷng một số phụ huynh th́ âu đó chỉ là một điều ngoài ước muôn của tác giả vậy).
Thưa quư vị tôi biết cũng có nhiều bậc làm cha mẹ, nhiều vị phụ huynh suốt ngày bận đi làm hoặc v́ công việc làm ăn, rồi cuối tuần chỉ được một hai ngày nghỉ th́ lo đủ thứ chuyện, và nhiều khi có rảnh rỗi th́ không dành th́ giờ rảnh đó để mà gần gũi con em, răn dạy chúng mà lại dùng thời giờ đó để mà chỉ lo cho riêng ḿnh, nào đi ăn ở tiệm, đi chơi với bạn bè rồi bỏ bê cho con trẻ ở nhà chẳng ngó ngàng, săn sóc ǵ chúng, để mặc chúng muốn đi đâu, làm gí th́ làm, muốn giao thiệp với bạn bè nào cũng mặc. Đến một thời gian nào đó khi mà phát giác được con em ḿnh đă đi vào con đường hư hỏng thi ôi kêu trời không thấu, đă quá muộn mất rồi. Thưa quư vị chính Jesse Jackson trong lúc nói chuyện với một nhóm phụ huynh đă nói một câu rất chí lư: “Những đứa con của chúng ta cần sự có mặt, gần gũi của chúng ta với chúng hơn là những món quà mà ta cho chúng”. Thưa quư vị, vậy muốn cho tuổi trẻ có nếp sống tốt lành, tương lai tươi sáng, thiết nghĩ bậc làm cha mẹ, hăy cố hy sinh bớt những cuộc sống riêng tư của ḿnh phần nào, và bằng mọi cách sắp xếp thời khóa biểu làm sao cuối tuần cũng có một số th́ giờ cho con em của chúng ta, như thế tuổi trẻ mới thấy gần gũi được với cha mẹ. Hăy cho chúng hơi ấm, t́nh thương chân thật phát xuất từ tấm ḷng của những bậc làm cha mẹ quư vị ạ. Và biết đâu đó là những tác động tinh thần đối với tuổi trẻ và từ đó chúng ta sẻ giải thích, khuyên răn con em ḿnh từ từ bỏ những thú vui vô bổ, xa lánh những bạn bè không tốt mà chúng đă từng giao thiệp có ảnh hưởng xấu đến đời sống của chúng, và thay vào đó hăy khuyến khích con em ḿnh tham gia vào những đoàn thể có ích lợi cho chúng chẳng hạn như Gia-Đ́nh Phậ-Tử, đó là điều kiện gần và tốt nhất để cho chúng đến gần với Đạo Phật. V́ đến với Gia-Đ́nh Phật-Tử các con em của quư vị sẽ được gần và giao thiệp những bạn hữu, tốt, ngoan hiền đồng trang lứa với chúng, và chúng sẽ dễ ḥa đồng hơn, cũng như được sự chỉ dạy của các anh chị Huynh-trưởng đă và đang hy sinh những ngày giờ riêng tư của ḿnh để chỉ bảo, dạy dỗ cho các em những điều hay lẽ phải và cũng luôn rèn luyện cho các em có một lối sống tự lập, một cách nh́n hướng thiện đối với ngựi và đời. Ngoài ra, những bài giáo lư của quư Tăng, Ni sẽ cho bạn trẻ những nhận thức đúng đắn, học hỏi rất nhiều về ḷng vị tha, hạnh bố thí, v.v… Thu nhận các thiện tính và cách ứng xử cao đẹp từ thiếu thời, sau nầy khi các em trưởng thành, sẽ ứng dụng và xử thế với đời, với người bằng chính những thu nhận ấy.
Tuổi trẻ có muốn đi đến chùa để sinh hoạt với những đoàn thanh, thiếu niên Phật-tử, hay muốn tham gia vào Gia-đ́nh Phật-tử để hầu giao thiệp và gần gũi với những người bạn tốt, hoặc có để nghe những lời dạy bảo của quư anh chị Huynh-trưởng, hay hơn thế nữa: đề nghe những lời khuyên răn, giảng dạy của quư Tăng, Ni hay không là hoàn toàn do ở chính nơi các bậc làm cha mẹ, các vị phụ-huynh. Xin quư vi hăy bằng mọi cách tạo điều kiện tốt cho các em.
Xin đừng gieo vào đầu óc non trẻ của tuổi trẻ những ấn tượng sai lạc, những cái nh́n lệch lạc, không tốt về Đạo-Phật; đừng bao giờ để cho con em ḿnh nghĩ rằng Đức Phật là một vị thần linh chỉ để cho người đời cúng vái và cầu xin thôi; mà phải giải thích cho các em hiểu rơ ràng rằng Phật cũng chỉ là một người như chúng ta; một người như muôn vạn người khác thôi, nhưng Phật hơn chúng ta là v́ Phật có đầy đủ hết cả mọi đức hạnh mà người đời không có. Phật đă hy sinh tất cả những riêng tư của chính ḿnh như: tuổi trẻ, vợ đẹp, con ngoan, tiền tài, danh vọng v.v… Và Ngài đă bỏ lại sau lưng tất cả, để rồi chỉ có một mục đích duy nhất là t́m chân lư hầu cứu nhân loại, giải thoát chúng sanh khỏi ṿng khổ lụy của cuộc đời. Chân lư Ngài đă t́m ra, chính là Đạo Phật, là nguồn giáo lư thâm diệu Ngài để lại cho đời suốt gần 3000 năm nay.
Như vậy, không những cố gắng tạo điều kiện cho con em đến với chùa, bậc làm cha mẹ chúng ta cần phải có sự hiểu biết chân chánh về Đạo Phật và tinh tấn thực hành giáo lư thâm diệu của Ngài để các em nh́n và hiểu Phật như một bậc tôn-sư, rồi từ đó sẽ có dấu ấn tốt lành từ từ gieo rắc vào đầu óc non trẻ những nhân lành, duyên tốt, dẫn dắt cho những bước đi đầu tiên của chúng, và chúng sẽ biết, hiểu đến Phật, đến Đạo Phật nhiều hơn.
Tóm lại tuổi trẻ có đến với Đạo Phật có học hỏi và thâm nhập được những giáo lư cao siêu, tuyệt vời của Đạo Phật hay không một phần lớn và cũng rất quan trọng là do ở nơi các bậc làm cha mẹ, các vị phụ huynh, v́ đó là tấm gương sáng để cho chúng soi. Nếu cha mẹ hằng sống và hành thiện theo đường hướng của Phật th́ tự nhiện con cái cũng thấy những điều tốt lành trước mặt ḿnh và làm theo; cha mẹ mà có một cuộc sống lành mạnh, đạo đức và luôn tỏ ḷng biết thương, hay giúp đỡ người th́ tự nhiên con cái sẻ có cái nh́n tốt, ư nghĩ đẹp về sự nhân ái của đấng sinh thành ra chúng và đó cũng chính là những khuôn mẫu, những tấm gương mà chúng cố giữ và chuẩn bị cho tương lai của chúng khi bắt đầu bước chân vào đời vậy.
Kính tặng các bậc cha mẹ trẻ của các em Oanh-Vũ thuộc Gia-đ́nh Phật-Tử Việt-Nam
Tâm-Tường - Lê-đ́nh-Cát