Thư ṭa soạn số 45
(tháng 08.2015)
VÔ GIA Đ̀NH, VÔ ƯU, VÔ TRÚ
Hăy nói về những kẻ không nhà, đứng nơi đầu đường, ngủ nơi góc phố. Lo toan không? khổ đau không? – Khó ai biết; chỉ thấy khi ngửa tay xin ăn th́ gương mặt phải lộ ra vẻ thảm thương, tội nghiệp; và khi ngồi co ro nơi ghế đá công viên, hay dưới gầm cầu, th́ cả thân người, cả thân phận, như bị gánh nặng của trời cao phủ xuống, nén xuống, tưởng chừng không bao giờ có thể vươn ḿnh lên được. Những kẻ ấy không có gia đ́nh, hoặc đă có một gia đ́nh tan vỡ, chia ly, tan tác. Từ những ưu phiền lo toan nặng nề của đời sống (áo cơm, danh, lợi…), họ đă rơi xuống đáy vực, nơi không c̣n ǵ để phải vướng bận lo toan nữa. Từ những căn nhà có vườn hoa nhỏ và sân cỏ xanh mát... họ đă, thoáng chốc (hoặc từ từ) trở thành những kẻ lang thang, không nơi trú ẩn cố định. Chính họ, hoặc người khác, nghĩ đó là số phận, là định mệnh, là ư trời, là nghiệp quả (của một hay những nghiệp nhân gần, xa).
Hăy nói về những kẻ tự nguyện rời bỏ đời sống gia đ́nh thế tục, sống đời vô ưu, thực hành con đường vô trú. (*) V́ tự nguyện, cố nhiên họ hạnh phúc với chọn lựa của họ. Cơm ăn áo mặc không bận ḷng. Ba y thô sơ, đắp đổi ngày tháng. Một b́nh bát dạo khắp muôn nhà. Môi rạng rỡ nụ cười thơ trẻ. Mắt trầm tư đạo lộ thâm sâu. Không gia đ́nh, không dây buộc trói. Không cửa nẻo, không mái che, nhà ba gian mở toang tường vách rui mè. Kẻ cùng tử hào phóng, đêm ngủ gốc cây, ngày rảo bước, ngang qua những quán trọ, không đâu là chỗ dừng nghỉ cuối cùng. Thênh thang con đường không đích đến. Bước qua những không gian và nơi chốn, bước qua những dĩ văng, kỷ niệm, và thời gian…
Có vẻ ǵ tương đồng giữa những kẻ không nhà. Có, họ giống nhau ở vài h́nh thức, nhưng khác rất nhiều nơi bản chất. Một bên là nghiệp, một bên là nguyện. Từ nghiệp chuyển thành nguyện, sẽ hạnh phúc. Từ nguyện biến thành nghiệp, sẽ khổ đau – và hơn thế nữa: lụn bại, hư nát! Từ nghiệp mà chuyển thành nguyện là cả một nghệ thuật, một thành quả rực rỡ của tư duy, giác ngộ. Ngược lại, từ nguyện biến thành (nghề) nghiệp là một sự sa đọa khó tha thứ, khó chấp nhận! Làm thế nào mà một kẻ tự nguyện sống đời vô gia đ́nh, vô ưu, vô trú, lại có thể ham thích nhà cao cửa rộng, áo quần loè loẹt sặc sỡ diêm dúa, tiền tài của cải, cho đến phẩm hàm tước vị, quyền chức cao danh! Tất cả những thứ phù phiếm, hư huyễn ấy, chẳng phải đă từng một lần phủi sạch để chọn con đường cao đẹp vô danh vô tướng hay sao! Từ đâu mà ra nông nỗi như thế! Có khi nào kẻ lên đường chịu ngồi lặng vài phút giây, tự hỏi ḿnh đi đâu, c̣n chăng con đường đă chọn, hay chính ḿnh đă lạc hướng từ đời thuở nào? Hăy nh́n lại, nh́n lại xem. Phải chăng cái ǵ nhỏ bé sẽ bị giam nhốt, chứa đựng trong những khuôn khổ nhỏ bé? Nếu tâm bao la như hư không th́ có thân xác, mũ áo, nhà cửa, đền đài, danh vọng hay lợi lộc nào trói buộc được?! Như vậy, tâm nhỏ hẹp, tủn mủn, chính là nguyên nhân của sự sa đọa, thoái hóa. Nó làm chùn những bước chân, khiến kẻ không nhà không thể ra khỏi khung cửa hẹp của những căn nhà, kẻ vô tư lự không thoát ra được những điều lo nghĩ tân toan, kẻ vô trú không vượt qua nổi những gốc cây hay những quán trọ bên đường…
Thoáng chốc quay về, có khó khăn chi! Chí nguyện ban đầu hăy c̣n nguyên vẹn. Một tâm ấy thôi, sẽ chuyển động tất cả. Đơn sơ, đạm bạc. Môi cười hồn nhiên như con trẻ. Mắt sâu thăm thẳm như thiền gia. Mỗi bước chân cất lên, có thể vượt ngoài vạn dặm mây trắng.
______________
(*) Triển khai 3 ư nghĩa của chữ Xuất Gia: 1) xuất thế tục gia, 2) xuất phiền năo gia, 3) xuất tam giới gia (rời khỏi căn nhà thế tục, xa ĺa căn nhà phiền năo, vượt ngoài căn nhà ba cơi [dục, sắc và vô sắc giới]).
|