| TÂM LANG THANG PHIÊU BẠT ĐẬP QUẠT VÀO ĐẦU THẦY TỊNH MINH soạn dịch theo Pháp Thoại Pháp Cú
Truyện kể rằng có một thanh niên thuộc dòng danh gia vọng tộc sống tại Xá-vệ. Sau khi nghe Đức Thế Tôn thuyết pháp, cậu xin xuất gia, hội nhập Tăng đoàn, thọ cụ túc giới, và chỉ trong vài hôm, cậu chứng quả A-la-hán. Cậu được mệnh danh là Trưởng lão Xan-ga-ra-ki-ta (Sangharakkhita). Khi cô em út của Trưởng lão sanh được một bé trai, cô đặt tên cháu theo tên Trưởng lão, và do đóù cháu được gọi là cháu Xan-ga-ra-ki-ta. Đến tuổi trưởng thành, cháu được phép vào Tăng đoàn và mang cùng danh hiệu với Trưởng lão. Sau khi thọ giới sa di, chú được an cư với đại chúng trong ba tháng mưa tại một tu viện xa xôi ở nông thôn. Chú được cúng dường hai bộ y hậu, một dài, một ngắn. Chú quyết định cúng bộ y dài cho Trưởng lão y chỉ sư, và giữ lại cho mình bộ y ngắn hơn. Mãn mùa an cư, chú trở về thăm Trưởng lão y chỉ, và tiện đường thực tập thiền hành. Chú đến tu viện trước khi Trưởng lão đi khất thực và hóa duyên về. Chú quét dọn phòng ốc, trải bày tọa cụ, và chuẩn bị nước rửa tay chân cho Trưởng lão rất tươm tất. Khi Trưởng lão về, chú ra vái chào, mang hộ y bát và thỉnh Trưởng lão vào ngồi nghỉ trong chánh điện. Sau đó chú mời Trưởng lão uống nước, rửa chân cho Trưởng lão, rồi cầm chiếc quạt lá kè quạt hầu sau lưng ngài. Cuối cùng chú đặt bộ y hậu dưới chân Trưởng lão, quỳ xuống và thưa rằng: - Bạch Trưởng lão, con xin kính cúng dường Trưởng lão bộ y này. Tác bạch xong, chú tiếp tục hầu quạt. Trưởng lão nói: - Này Xan-ga-ra-ki-ta, thầy có bộ y hậu rồi. Con hãy cất nó đi mà dùng. - Bạch Trưởng lão, từ khi con thọ nhận bộ y hậu này, con đã có ý định cúng dường nó cho Trưởng lão. Xin Trưởng lão nhận cho! - Đừng bận tâm, Xan-ga-ra-ki-ta. Thầy có rồi. Hãy cất nó đi. - Bạch Trưởng lão, xin đừng từ chối thiện ý của con. Nếu Trưởng lão mặc bộ y hậu này, con nhất định sẽ được phước lớn. Chú tác bạch nhiều lần nhưng Trưởng lão vẫn không chấp thuận lời thỉnh nguyện. Thế rồi chú tự nghĩ: - Khi Trưởng lão còn là cư sĩ, thì ta là cháu kêu người bằng cậu. Nay ngài là Sa-môn, thì ta là pháp quyến của ngài. Ngài còn là y chỉ sư của ta, thế mà ngài không thèm san sẻ với ta chút tình thiêng liêng huyết tộc. Vậy ta ở chùa làm gì? Làm Sa-môn cầu đạo phỏng có ích chi! Thà làm nghiêm đường chủ hộ còn hơn. Rồi chú lại nghĩ: Thật khó mà thích nghi với cuộc sống gia đình. Giả sử ta là một gia trưởng, ta sẽ sinh sống ra sao? Cuối cùng, cậu suy nghĩ: - Ta sẽ bán bộ y dài, mua một con dê cái. Dê cái có lợi lắm. Chúng chóng sanh con. Ta sẽ bán dê con, tích lũy vốn liếng dần dần, rồi sẽ kiếm một cô vợ. Vợ ta sẽ sanh cho ta con trai, và ta sẽ đặt tên nó theo tên cậu ta. Ta sẽ đặt con trai ta trên một chiếc xe đẩy, đưa vợ con đến đảnh lễ người. Rồi khi đi trên đường, ta sẽ bảo vợ ta: - Hãy đưa con cho anh bế một chút, em ạ! Nàng đáp: - Anh bế con không được đâu! Hãy đến đây đẩy xe và ngắm con cười nè. Nói xong, nàng bế con, và nựng: - Cục cưng của mẹ đây!? Cục cưng của mẹ đây!? Bất giác nàng sẩy tay, đánh rơi con xuống đường, và bị chiếc xe cán qua em bé. Thế là ta trợn mắt mắng nàng: - Cô tệ lắm! Cô không cho tôi bế con. Yếu như sên mà ra bộ tài giỏi. Cô hại tôi rồi! Nói xong, ta chụp lấy cành cây bên đường và quất cho nàng mấy phát vào lưng chí tử. Đứng quạt hầu Trưởng lão mà đầu óc cứ chạy nhảy theo vọng tưởng liên miên, đến khi giật mình sực tỉnh thì chú đập phải chiếc quạt vào đầu Trưởng lão. Ngài thầm nghĩ: - Tại sao Xan-ga-ra-ki-ta đập quạt vào đầu ta? Ngay tức khắc ngài thấy rõ từng ý nghĩ đã diễn ra trong đầu óc của thằng cháu. Ngài nói: - Xan-ga-ra-ki-ta, đánh phụ nữ không được thì trút căm tức lên đầu ông già này phải không? Già này đã làm gì nên tội hè! Chú Sa-di liền nghĩ: - Thôi, chết rồi! Hình như thầy ta đã biết hết mọi thứ suy nghĩ trong đầu ta rồi. Ta còn mặt mũi nào là thầy tu nữa đây! Chú vội quăng chiếc quạt và cắm cổ chạy, nhưng các chú điệu và Sa-di khác đuổi theo, bắt được chú, và đưa chú đến gặp Đức Thế Tôn. Thấy các chú Sa-di đến, Đức Thế Tôn hỏi: - Các chú đến có chuyện chi? - Bạch Thế Tôn, chú này tự nhiên bỏ chạy, không biết chú bất mãn hay u uất điều gì. Chúng con đã chạy theo, bắt được chú, và đưa chú về đây. - Này, những gì họ nói chú thấy có đúng không? - Dạ? thưa đúng, bạch Thế tôn! - Tại sao chú làm một việc kỳ cục thế? Chú không phải là tu sĩ ở thiền môn? Mai sau chú không phải là Như Lai sứ giả? Chú không muốn trở thành một tam thừa tứ quả giải thoát tăng? Chú thật có lỗi đấy nhé! - Bạch Thế Tôn, con chán quá! chú vừa thưa vừa khóc. - Chán vì nỗi gì? Chú Sa-di kể lại tự sự từ lúc nhận y cho đến khi đập quạt vào đầu Trưởng lão, nhất là những tâm tư vọng tưởng phiêu bạt trong đầu. Và cuối cùng chú thú thực: - Bạch Thế Tôn, con chán nản và sợ quá nên bỏ chạy. - Này, con lại đây. Đức Thế Tôn gọi. Chú đến quỳ dưới chân Đức Thế Tôn. Ngài đưa tay xoa đầu chú Sa-di trẻ đẹp, dễ thương, và nói: - Đừng phiền muộn nữa. Tâm tư lang thang, dong ruổi và vướng mắc đủ thứ như thế. Phải tự nỗ lực tháo gỡ ba mối ràng buộc tham, sân, si thì mới được tự do, tự tại. Ngài đọc kệ:
Tâm lang thang cô độc, Vô hình, ẩn hang sâu, Người điều phục tâm rồi, Hẳn thoát vòng ma buộc. (PC. 37)
|